Topics # Beginning of Hawaiian tape HV24 reel 6. TC 00:00:00.-240 - 00:00:03.720 Speaker Key LK: Larry Lindsey Kauanoe Kimura DK: Dorothy Kōleka Kahananui KS: Kalena Glenn Silva IN: Ida Kapuʻihilani Feary-Milton Nāone h: Haumāna :TC Tai Crouch :PF Pakele Freitas :KN Kiana (Lurline) Nāone :KK4 Kuʻulei Kaikainahaole mk: Mea Kelepona :MK Mīleka Kanahele :MW Momi Wong :HB Haunani Theresa Bernardino :KG Kaʻiʻini Garza :m1 ʻaʻole i ʻike ʻia ka inoa o kēia mea kelepona TC 00:00:00.-040 - 01:04:29.810 Topics Topics: Student portion - presentation on Oʻahu. Student portion - presentation on the kōlea bird. DK talks about her family and her teaching. Music today and the errors in pronunciation. The future of the Hawaiian language. HV24.006 Palapala Leo: Dorothy Kōleka Kahananui TC 00:00:03.720 - 00:00:24.260 Recorded Songs Hui Aloha ʻĀina Tuahine > ~ ʻĀina Tuahine, ʻeā ʻeā Ka hui nō ka ʻoi ma ke Kulanui o Hawaiʻi Hui Aloha ʻĀina Tuahine, ʻeā ʻeā TC 00:00:07.470 - 00:01:07.700 KS: ## ʻAuhea ʻoukou e nā makamaka. E hoʻolohe mai iā mākou, nā ʻōpio o ke Kulanui o Hawaiʻi. E lohe ana ʻoukou i nā mea e pili ana i nā hana, a me nā ʻike o nā kūpuna i aloha nui ʻia. E hoʻolele ana Ka Leo Hawaiʻi i nā Poʻalua o kēlā me kēia pule ʻelua. E hoʻomaka ana kēia hoʻolele leo i TC 00:00:30.550 - 00:00:51.620 KS: kēia manawa, ka hola ʻewalu o ke ahiahi. TC 00:00:51.680 - 00:00:55.020 h:TC @ Good evening. And welcome to Ka Leo Hawaiʻi. Our first dialogue will cover the various points of interest on the island of Oʻahu. TC 00:01:07.619 - 00:01:15.226 h:PF He Mokupuni ʻO Oʻahu: Auē. E kākau kāua i wahi moʻolelo no Oʻahu no kēia polokalamu aʻe. He manaʻo kou? TC 00:01:15.141 - 00:01:25.623 h:KN Pono kāua e ʻōlelo no Waiʻanae, no ka mea, ʻo ia kuʻu one hānau. Kaulana ʻo Mākaha a puni ka honua no kona nalu nui. A maikaʻi no ka heʻe nalu ʻana. He ana nui ko Mākua. Mai poina kāua i ka hale kūʻai Cornet ma Mākaha, no ka mea, kākau ʻia nā hōʻailona o ia hale kūʻai ma ka ʻōlelo Hawaiʻi. TC 00:01:25.620 - 00:01:47.820 h:PF A pehea ʻo Kaimana Hila? Ke kuahiwi kaulana i ka maka o ka malihini ma ka ʻāina hōkele o Waikīkī. TC 00:01:47.840 - 00:01:55.640 h:KN Maikaʻi ka ʻaoʻao o Maunalua. Hiki paha iā kāua ke haʻi i ka uʻi o ke kūʻono ʻo Hanauma me ka lua, lua puhi ʻo Hālona. A ʻo nā kahaone puni o ka poʻe ʻōpio, ʻo Makapuʻu me Wāwāmalu kekahi. TC 00:01:55.420 - 00:02:10.800 h:PF Makemake au e haʻi i ka moʻolelo no ka puʻu ʻo Olomana me Mahinui. Ua hiki mai kekahi koa ikaika loa mai Kauaʻi mai. ʻO Palila kona inoa. He lāʻau pālau kāna. Ua lele aʻela ʻo Palila ma luna o ka poʻohiwi o Olomana. He koa kaulana nō hoʻi ʻo Olomana. Akā, ua wāwahi ʻia ʻo Olomana i ʻelua ʻaoʻao a i ka hahau lāʻau a Palila. ʻO Mahinui ka inoa o kekahi ʻaoʻao, a ʻo Olomana ka inoa o kekahi ʻaoʻao. A ʻo ia ka puʻu ʻoiʻoi o Olomana i kēia lā. TC 00:02:10.830 - 00:02:45.100 h:KN Nui nā wahi nani ma ka ʻaoʻao Koʻolau e like me Kāneʻohe, Kaʻaʻawa, Kahana, Punaluʻu, me Hauʻula. Mākaʻikaʻi nui ʻia ʻo Lāʻie e ka malihini no kona Polynesian Cultural Center. TC 00:02:45.065 - 00:02:59.234 h:PF Ua ʻike ʻoe i nā lei pāpale pūpū o, no Waimea? Nui kēlā ʻano pūpū ma ke one o ke kūʻono o Waimea. Aia nō hoʻi ma laila he pōhaku lele kawa nui. TC 00:02:59.238 - 00:03:10.225 h:KN ʻAe. Maikaʻi nō hoʻi ʻo Puʻuloa. Ke awa lau o ka iʻa hāmau leo, ʻo ia hoʻi ka pipi. ʻŌlelo ʻia, ke hoʻopuka ka lawaiʻa i u^^ huaʻōlelo, ʻaleʻale ke kai, a peʻe ka pūpū. TC 00:03:10.323 - 00:03:23.655 h:PF ʻO Honolulu ka mea ʻike laulā o Oʻahu. ʻO ia kahi o ke aupuni, a me ka hapa nui o nā hale kūʻai e kū nei. Aia nō hoʻi ma laila ka Hale Hōʻikeʻike ʻo Kamehameha, ka Hale Aliʻi ʻo ʻIolani, ka hale hōʻike kaha kiʻi, ka hale pule aliʻi ʻo Kawaiahaʻo, a me nā hale kaulana ʻē aʻe he nui wale. TC 00:03:23.640 - 00:03:43.842 h:KN ʻAe, pololei. ʻO Honolulu ka inoa nui o kēia mau wahi āu e helu mai nei. Akā, i ka wā kahiko, ʻo Honolulu ka inoa o ke awa i kapa ʻia ʻo Kou. TC 00:03:44.016 - 00:03:56.204 h:PF Aloha kāua. ʻAʻole maopopo iaʻu, pehea kāua e hana ai i moʻolelo no kēia moʻopuni^^(mokupuni) ʻo Oʻahu nei. TC 00:03:56.201 - 00:04:02.721 h:PF Aloha kāua. ʻAʻole maopopo iaʻu, pehea kāua e hana ai i moʻolelo no kēia moʻopuni^^(mokupuni) ʻo Oʻahu nei. TC 00:04:02.721 - 00:04:04.230 Recorded Songs Haʻaheo Kaimana Hila > Haʻaheo Kaimana Hila I ka hale ipu kukui Kū kilakila aʻi luna He kiaʻi no ka moana ʻO nā ʻale holu o ke kai Ka moani o ka līpoa Ke ʻala pua e kau ana ʻO ko kāhiko mau ia Hoʻohie nā malihini Ke ʻike i kou nani Ua lohe ʻia kou inoa Ma nā ʻāina mamao I laila e walea ai Nā ipo maka onaona E nanea ana i ka nani O ka pō mahina kōnane Hāʻina ʻia mai ana ka puana No Lēʻahi Kaimana Hila Ua kaulana kou inoa Ma nā ʻāina mamao Hāʻina ʻia mai ana ka puana No Lēʻahi Kaimana Hila Ua kaulana kou inoa TC 00:04:04.500 - 00:06:15.100 Recorded Songs Ma nā ʻāina mamao TC 00:06:15.150 - 00:06:29.850 h:TC We'll now hear a reading^^ on the plover and a short chant in which man is likened to the plover. TC 00:06:29.500 - 00:06:36.100 h:KK4 Ka Manu Kōlea: I kēlā me kēia makahiki, hiki mai nā manu kōlea i loko o nā mahina ʻo ʻAukake a hiki i Mei. Noho lākou i kēia pae ʻāina no ka wā hoʻoilo, a hoʻi lākou me ka hulu hinuhinu i Kahiki i ka wā kupulau. Ke momona ke kōlea, he meaʻai ʻono kēia i ka mea kāpili manu kōlea. ʻO ke kāpili manu kōlea, he mea ia e hopu ai i ka manu me ka maunu a me ka makau. Hoʻopaʻa ʻia ka makau i ke aho, a ke aho hoʻi i ka pōhaku hekau. ʻO ka ʻōpuʻupuʻu ka maunu. I ka ʻai ʻana a ke kōlea ʻo ka ʻōpuʻupuʻu, hihia ka puʻu a paʻa ka manu. I ka hiki ʻana mai o ka pū a ka haole, kī ʻia ka manu a i kēia lā. A poina ʻia i ka hana kāpili, ke ʻano hana o ka wā i hala. Hoʻopilipili ʻia ka manu kōlea i ke kanaka i kekahi manawa. ʻO ke kanaka ia i hele mai i Hawaiʻi nei a ʻai i ka momona o ka ʻāina a waiwai. A laila, hoʻi a haʻalele i kēia ʻāina. Eia he wahi mele nō ia no kanaka. TC 00:06:36.300 - 00:08:07.686 h:KK4 Ka Manu Kōlea >> E ka manu kōlea, ʻākeke wāwae E ʻai ana i ka ʻāina, ua hana, ua walea Hele a hinuhinu, ʻākeke wāwae A hoʻi wawe i Kahiki, ʻākeke wāwae E ka manu kōlea, kaumaha kō wāwae Ua hehi, ua makaʻu, Kope aku, kope mai, ʻākeke wāwae Helu aku a helu mai, ʻākeke wāwae Puehu ka lepo, ʻaʻali ka ʻāina TC 00:08:07.686 - 00:09:02.143 h:KK4 Kani kohā TC 00:09:02.143 - 00:09:04.341 h:TC We now are going to the live portion of our program with Kauanoe Kimura, and his guest Mrs. Dorothy Kahananui, Professor Emeritus of Music at the University of Hawaiʻi and the author of the Hawaiian language text book, E Kamaʻilio Hawaiʻi Kākou._ TC 00:09:05.291 - 00:09:21.120 LK: E nā makamaka mai nā mokupuni o Hawaiʻi o Keawe a hiki i Niʻihau o Kahelelani, aloha ahiahi kākou. Eia me kākou i kēia ahiahi, kuʻu hoa kipa, ʻo kaʻu kumu kula o kuʻu wā, a, ʻōpiopio, kuʻu wā hele ana i ke Kula ʻo Kamehameha, ʻo Kōleka Kahananui. Aloha mai, e Kahananui wahine. TC 00:09:21.430 - 00:09:52.792 DK: Aloha nō. TC 00:09:52.730 - 00:09:54.316 LK: ʻAe. He nui nā hana a like ʻole āu i hana ai e pili ana ma nā māhele mele, a ma nā māhele ʻōlelo Hawaiʻi. E, e nīnau mua ana au e pili ana i kou, i kou ʻohana. A, e ʻoluʻolu ʻo^^ e ʻoluʻolu ʻoe e haʻi mai i ka inoa o kou mau kūpuna. TC 00:09:54.580 - 00:10:21.300 DK: ʻO koʻu kupuna kāne, ʻo Joel Hulu Māhoe. A, kekahi inoa ona, ua kāpae ʻia e ia i kona wā i lilo ai i, i Kalikiano. ʻO koʻu kupuna wahine, ʻo Olivia Kale. No Maui koʻu kupuna wahine. No Kona koʻu kupuna kāne. TC 00:10:21.440 - 00:10:46.036 LK: ʻAe. A ʻo kou mau mākua? TC 00:10:46.634 - 00:10:49.168 DK: A ʻo koʻu makuahine nō hoʻi, kekahi o nā kaikamāhine a koʻu kupuna kāne Māhoe. Koʻu makua kāne, no nā ʻāina ʻē mai. TC 00:10:49.226 - 00:10:58.881 LK: ʻAe. A i hea ʻoe i hānau ʻia ai? TC 00:10:58.840 - 00:11:01.495 DK: A hānau ʻia au ma Kōloa, Kauaʻi. ʻO Kauaʻi koʻu one hānau. TC 00:11:01.528 - 00:11:07.672 LK: A ua noho lōʻihi ʻoe ma laila ma Kauaʻi? TC 00:11:07.681 - 00:11:10.758 DK: A ʻaʻole loa, no ka mea, i ka piha ʻana o koʻu mau, o koʻu mau mahina he ʻelua wale nō, pēpē loa nō wau i ia manawa, a hele koʻu mau mākua i nā ʻāina Kilipaki. I laila nō koʻu mau kūpuna ma mua. TC 00:11:10.770 - 00:11:27.690 LK: ʻAe. TC 00:11:28.136 - 00:11:29.176 DK: A i ka manawa i ka makahiki ʻumikūmāwalu kanahikukūmāhiku paha. ʻAʻole, kala mai, ʻumikūmāwalu kanalimakūmāhiku i hele ai koʻu mau kūpuna i nā ʻāina Kilipaki. A noho ma, noho lāua ma laila no ʻaneʻane ʻumi, ʻumikūmālima paha makahiki. A i laila i hānau ʻia ai koʻu makuahine a me kekahi o koʻu mau makuahine ʻōpio, kona mau kaikaina. A hoʻi mai lākou i Hawaiʻi nei. TC 00:11:28.275 - 00:11:57.528 LK: ʻAe. A, TC 00:11:57.461 - 00:11:58.739 DK: Mai kuʻu manawa pēpē a holo mākou i nā ʻāina Kilipaki. Noho i laila no kekahi mau makahiki, a hoʻi mai i Hawaiʻi nei. TC 00:11:58.220 - 00:12:05.594 LK: A ʻo ka hana o ko^^ o kou mau kūpuna, he aʻo i ka palapala hemolele? TC 00:12:05.496 - 00:12:12.530 DK: ʻAe. He kahuna pule koʻu kupuna kāne. A hoʻonaʻauao ʻia ʻo ia ma ke Kula Hānai o Hilo. A i ka puka ʻana mai, a hoʻouna ʻia i Lāhaina Luna. A puka mai Lāhaina Luna mai, a hoʻomaka ʻo ia i kāna hana. A aʻo paha i ka, a, i ke ʻano o ka hana kahuna pule. A hana mua paha ʻo ia ma Hauʻula, ʻo ia kaʻu i heluhelu ai. A i ko lāua male ʻana, a hoʻouna ʻia lāua i mau mikioneli i nā ʻāina Kilipaki. Nui nō nā poʻe Hawaiʻi i hoʻouna ʻia i nā ʻāina Kilipaki. TC 00:12:12.469 - 00:12:44.390 LK: ʻAe. He nui, ē? TC 00:12:44.510 - 00:12:45.563 DK: ʻAe. TC 00:12:45.565 - 00:12:46.015 LK: Ua kaulana kēlā inoa moku ʻo Hōkūao? TC 00:12:45.982 - 00:12:49.939 DK: ʻAe, ka moku Hōkūao. ʻAe. TC 00:12:50.164 - 00:12:52.000 LK: ʻAe. TC 00:12:51.980 - 00:12:52.445 DK: Moku kālepa. TC 00:12:53.186 - 00:12:54.216 LK: ʻAe. Na kēia moku nō i lawe i nā poʻe Hawaiʻi, nā poʻe mikionali Hawaiʻi, TC 00:12:54.223 - 00:12:59.174 LK: i ka ʻāina Maikonekia me Kilipaki? TC 00:12:59.174 - 00:13:03.075 DK: ʻAe. TC 00:12:59.246 - 00:12:59.569 DK: ʻAe. TC 00:13:03.246 - 00:13:03.765 LK: Kēlā mau pae ʻāina o ka hema. A, ʻo nā kula hea āu i hele ai e hoʻonaʻauao iā ʻoe iho? TC 00:13:03.746 - 00:13:14.611 DK: A hoʻomaka nō hoʻi nā, ma nā kula kamaliʻi. Ma Kōloa ka mua. A mai laila, hele mākou i Waimea. A mai Wai^^ mai Waimea mai, hele mākou, hele mai mākou i Oʻahu nei. A i ia manawa, ma ka papa ʻeono au, hapa o ka papa ʻeono. A komo māua me kuʻu kaikunāne ma ke kula aʻo kumu, ʻo ia hoʻi Territorial Normal Training School ma Honolulu nei. TC 00:13:15.080 - 00:13:43.562 LK: ʻAe. A eia ka nīnau. Ua kaulana kou inoa i kēia manawa ma ka māhele ʻōlelo Hawaiʻi. Akā, ʻo^^ Ua hoʻomaka nō ʻoe me ka hoʻonaʻauao, hoʻonaʻauao ʻana o ka mele, ke aʻo ʻana i ka mele. TC 00:13:43.736 - 00:14:04.063 DK: A, ma, TC 00:14:04.940 - 00:14:06.396 LK: Pe^^, TC 00:14:05.334 - 00:14:06.334 DK: ʻAe? TC 00:14:06.396 - 00:14:06.834 LK: ʻAe. TC 00:14:06.801 - 00:14:07.365 DK: Kala mai iaʻu. TC 00:14:07.248 - 00:14:08.666 LK: Pehea ʻoe i lilo ai i kumu, TC 00:14:08.478 - 00:14:11.071 DK: Aʻo mele? TC 00:14:11.071 - 00:14:11.778 LK: mele? ʻAe, aʻo mele. TC 00:14:11.071 - 00:14:12.695 DK: A ma mua i ia manawa, aʻo mua wau i nā kamaliʻi ʻōpiopio, a ma nā kula o Maui. Ma hope, hoʻi mai i Honolulu nei, a aʻo nō ma nā kula o nā kamaliʻi ma Kalihi Kai. A, ma Kauluwela. Akā, lilo koʻu hoihoi i ka hana mele. No laila, kākau wau i kekahi leka, palapala noi i ka papa hoʻonaʻauao, e, i loaʻa iaʻu ka hana ma kēia ʻano hana aʻo mele. ʻŌlelo ʻia mai, ʻaʻohe wahi kaʻawale. TC 00:14:12.923 - 00:14:47.077 LK: ʻAe. TC 00:14:47.608 - 00:14:47.998 DK: A ma hope, lohe mai wau he wahi kaʻawale ma ke kula aʻo kumu. A hele wau i laila, a hāʻawi ʻia mai iaʻu kēlā ha^^ kēlā hana. TC 00:14:47.985 - 00:14:57.287 LK: ʻAe. TC 00:14:57.280 - 00:14:57.794 DK: A hana wau a kanakolu, kanakolu makahiki paha ma kēlā ʻano hana. Ma ke kula aʻo kumu a ma hope mai, ma ke Kulanui o Hawaiʻi. TC 00:14:57.755 - 00:15:07.576 LK: ʻAe. A i ka manawa hea ʻoe i hoʻomaka ai ia, me kēia hana aʻo i ka ʻōlelo Hawaiʻi? TC 00:15:08.146 - 00:15:14.487 DK: Auē. TC 00:15:14.436 - 00:15:15.355 LK: ^^^ TC 00:15:15.315 - 00:15:16.112 DK: ʻAʻole wau i hoʻomaka a hiki i koʻu hoʻomaha ʻana mai kaʻu hana ʻana i ke aʻo, a, ke, ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo i, ʻaʻole, i ka mele ma ka makahiki ʻumikūmāwalu kanaono. A hoʻomaha au. Piha kuʻu mau makahiki kanaonokūmālima. A i ia manawa, hoʻokumu ʻia kekahi, a, ʻaha aʻo i nā poʻe kumu aʻo i nā ʻōlelo ʻē, i ke ʻano hou o ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo. Ua hoʻololi ʻia hoʻi ke ʻano o ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo. A hele mai kekahi mau kumu mai Cornell mai. A ka mea i ʻae mua e lilo i kumu hoʻokūkū, mea hoʻopilipili hoʻi i nā poʻe haumāna, nā poʻe e hele mai ana i kēlā kula. A ʻōlelo ʻo ia ʻelua paha pule ma mua o ka noho ʻana o kēlā kula. A ʻōlelo ʻo ia e hele ana ʻo ia i nā ʻāina ʻē. A ma^^ Hōʻāʻā kēia poʻe, a na wai lā e kōkua ana iā lākou. A hele mai ʻo Polopeka ʻElepaki iaʻu nīnau inā hiki iaʻu ke kōkua. ʻAe aku wau. A ʻo ia kuʻu komo ʻana i loko o kēia ʻano hana. TC 00:15:16.220 - 00:16:29.700 LK: A ua, ʻē. TC 00:16:29.825 - 00:16:31.343 DK: Mai ia manawa a hiki i kēia manawa. ʻUmikūmālua makahiki, ē? Pololei? TC 00:16:29.825 - 00:16:35.089 LK: ʻUmikū^^, TC 00:16:35.118 - 00:16:36.210 DK: Kanaono, a, kanahikiukūmālua. ^^^ TC 00:16:35.626 - 00:16:38.765 LK: ʻAe. Kanahikukūmālua. ʻAe, pololei nō. A ua puka mai he mau puke ʻōlelo, puke haʻawina ʻōlelo Hawaiʻi āu i kākau ai. TC 00:16:37.671 - 00:16:46.481 DK: ʻAe. ʻO ka mua, TC 00:16:47.353 - 00:16:49.398 LK: !! ʻĒ. TC 00:16:49.201 - 00:16:50.072 DK: kākau wau no nā Kula ʻo Kamehameha. No ka mea, i loko o kēia^^ I waena o kēlā poʻe i hele mai ai e aʻo i kēia ʻano hou o ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo, ʻo, a, Colonel Kent kekahi. A nui kona hoihoi e hoʻomaka i kēia ʻano hana ma nā Kula ʻo Kamehameha. E like nō hoʻi me nā ʻano ʻōlelo ʻē ʻē aʻe. Ma mua aku, ua aʻo ʻia nō ka ʻōlelo akā, ʻaʻohe, e like me ke ʻano o ke aʻo ʻia ʻana o nā ʻōlelo ʻē ʻē aʻe. ʻO nā haumāna makemake ana, hele, hele nō lākou. A ʻaʻohe nō hoihoi loa nā poʻe haumāna. A nāna i hoʻokumu i kēia hana ma laila, a, i kūlike ke ʻano o ke kūlana me nā, a, ʻōlelo ʻē ʻē aʻe e aʻo ʻia ana i ia manawa. A hele ʻo ia i ke kulanui e nīnau ai, a, ʻo wai lā ka mea hiki ke kōkua iā ia e hoʻokumu i kēia ʻano hana ma ke Kula, ma nā Kula ʻo Kamehameha. A ʻōlelo aku nā poʻe, a, noho koʻikoʻi nō hoʻi ma ke kulanui. A hāʻawi aku i koʻu inoa. Kāhea mai ʻo ia iaʻu, ʻōlelo aku au, "E, hemahema au, ʻaʻole hiki iaʻu ke hana i kēlā hana." ^^^ TC 00:16:49.825 - 00:17:54.115 LK: ^^^ A eia nō kākou, nā mea, mākou, nā mea ʻōpio ke hoʻomaikaʻi aku nei iā ʻoe i kou hana maikaʻi mai iā mākou i ka hana, ka hoʻomākaukau ʻana i nā puke haʻawina no ka ʻōlelo Hawaiʻi. TC 00:17:52.698 - 00:18:07.258 DK: ʻAe. Akā, hoʻoikaika nō. No ka mea, ʻaʻole nō wau mākaukau loa. Pīhoihoi wau i koʻu hele ʻana i laila, hoʻomaka i ka hana. Hele mai kekahi poʻe akamai i ka ʻōlelo Hawaiʻi, a makemake e kamaʻilio me aʻu, he aha ana kaʻu mea e hana ai, no ka mea, i ia manawa, ʻaʻole hiki iaʻu ke kamaʻilio pono. Hemahema loa nō. TC 00:18:07.751 - 00:18:26.540 LK: {Mū.} TC 00:18:26.163 - 00:18:27.121 DK: Akā hoʻoikaika nō wau, a, {amū,} paipai mai nō hoʻi ʻo Kent iaʻu, a, hoʻoikaika nō wau. Kākau. I kekahi manawa, ʻaʻohe hiki ke maopopo ka mea kākau ai, a waiho wale. A holoi pā paha, a hoʻomaʻemaʻe hale pale^^ paha, a, hōʻea mai ana kekahi manaʻo, a hele wau e kākau. Pēia i hana ai a paʻa ka puke. TC 00:18:26.595 - 00:18:46.715 LK: ʻAe. Akā, ua lohe mau nō ʻoe i kou wā ʻōpiopio i ka ʻōlelo Hawaiʻi, ʻaʻole anei? TC 00:18:46.695 - 00:18:51.432 DK: ʻAe, ʻae. No ka mea, i ia manawa, ʻeā? Ma nā hale pule Kalawi^^, Kalawina, a, ma ka ʻōlelo Hawaiʻi wale nō e haʻiʻōlelo ʻia ai. Aʻo ai i nā kamaliʻi kula pa^^, kula Kāpaki. Heluhelu nō hoʻi i ka Paipala. A hoʻopaʻanaʻau, a, i, a, nā Halelū, kekahi mau Halelū, a, Pule A Ka Haku, a, ka Haʻiʻōlelo Ma Ka Mauna nō hoʻi, TC 00:18:51.437 - 00:19:17.272 LK: A ʻae. TC 00:19:17.140 - 00:19:18.464 DK: mau paukū paʻanaʻau like ʻole, a pēlā wale nō, a lohe nō hoʻi i kekahi poʻe kamaʻilio ana. TC 00:19:17.348 - 00:19:23.478 LK: ʻAe. A pehea kou manaʻo i ka ʻōlelo Hawaiʻi o kuaʻāina? Ua noho nō ʻoe i kuaʻāina i kou wā ʻōpiopio. Pehea ka mea ʻokoʻa ma waena o kuaʻāina me ke kūlanakauhale o Honolulu nei? Ua, ʻoi aku nō ka walaʻau ʻana o ka ʻōlelo Hawaiʻi ma kuaʻāina ma mua o Honolulu nei? TC 00:19:23.523 - 00:19:46.600 DK: ʻAʻole maopopo loa iaʻu, TC 00:19:46.559 - 00:19:48.305 DK: no ka mea, a, ʻuʻuku loa wau i ko mākou manawa e noho ana ma Kona. ʻAʻole nō mākou, ʻaʻole mākou ʻike, a, ʻike nui i ka poʻe. Kākaʻikahi wale nō mākou ma laila. ʻO mākou ma ka ʻaoʻao ma kai o ke alanui, a, kekahi, ke^^ kaikaina o kuʻu makuahine ma ka ʻaoʻao ma uka me kahi, me ke kaikuahine o kuʻu kupuna kāne ʻo Nāʻopeʻope ka inoa, a, me kekahi mau, a, kona mau kaikunāne ʻo Kalālauwale lāua ʻo Kamanawa. A ʻo mākou wale nō ma laila. TC 00:19:48.305 - 00:20:19.494 LK: ^^^ TC 00:19:48.325 - 00:19:49.397 LK: ʻĒ. ʻO hea kēia o Kona? TC 00:20:19.494 - 00:20:21.110 DK: ʻAʻole nui nā poʻe. Ma Kona. TC 00:20:19.494 - 00:20:21.838 LK: ʻO hea? TC 00:20:21.717 - 00:20:22.515 DK: A, ʻOpihihali. TC 00:20:22.100 - 00:20:23.318 LK: ʻOpihihali. TC 00:20:23.418 - 00:20:24.186 DK: ʻAe. TC 00:20:24.145 - 00:20:24.600 LK: ʻAe. TC 00:20:24.625 - 00:20:25.201 DK: A ʻo koʻu kupuna wahine i ia manawa e noho ana ma ʻŌlelomoana. TC 00:20:24.881 - 00:20:28.732 LK: ʻŌlelomoana. TC 00:20:29.372 - 00:20:30.382 DK: ʻAe. TC 00:20:30.332 - 00:20:30.745 LK: I Kona? TC 00:20:31.051 - 00:20:31.700 DK: ʻAe. TC 00:20:31.788 - 00:20:32.315 LK: ʻAʻole wau i lohe i kēlā inoa. TC 00:20:32.273 - 00:20:33.799 DK: ʻAʻole ʻoe lohe i kēlā. TC 00:20:33.016 - 00:20:34.663 LK: ʻAʻole. ^^^ TC 00:20:34.131 - 00:20:35.435 DK: Aia nō ma ka palapalaʻāina. TC 00:20:35.117 - 00:20:36.893 LK: ʻAe. TC 00:20:36.863 - 00:20:37.329 DK: Hoʻomaopopo ʻoe i kēlā palapalaʻāina a kāua e^^ a, kā^^ mākou e nānā ana i kēia lā, TC 00:20:37.379 - 00:20:41.490 LK: ʻAe, ʻae. Aia nō ma laila? TC 00:20:41.363 - 00:20:42.473 DK: A hōʻike ʻia nō kēlā mau, TC 00:20:41.906 - 00:20:43.583 LK: ʻŌ. TC 00:20:42.860 - 00:20:44.003 DK: kēlā mau wahi ma laila. Nui nā wahi liʻiliʻi !! TC 00:20:43.583 - 00:20:46.492 LK: He wahi pili i Hoʻokena? TC 00:20:45.967 - 00:20:47.482 DK: Kokoke i Hoʻokena. ʻAe. TC 00:20:47.926 - 00:20:49.733 LK: ʻAe. Maikaʻi. A pehea ka ʻāina ʻo Kaupō? Ua noho nō ʻoe i Kaupō? TC 00:20:51.050 - 00:20:55.627 DK: ʻAe. Ma laila wau i hoʻomaka ai e, e aʻo kula. TC 00:20:55.550 - 00:20:58.388 LK: Ma laila nō. TC 00:20:58.605 - 00:20:59.615 DK: ʻAe. TC 00:20:59.666 - 00:20:59.911 LK: ʻAe. TC 00:20:59.841 - 00:21:00.368 DK: ʻElua, ʻelua māua. A, ke ku^^ kumu poʻo, a ʻo wau. Ke kumu poʻo ʻo Lily Marciel. Kēia ʻohana Marciel. A ʻelua, he kaikuaʻana, he kaikaina ma laila. A he, a, mālama pipi, a he mālama puaʻa, kanu kalo nō hoʻi kā lākou hana. A ka wahine a Tony, a ʻo ia ke kumu poʻo ma laila i ia manawa. A ʻo wau ma lalo ona. TC 00:20:59.911 - 00:21:23.153 LK: ʻAe. A ua kuhi mua wau, a, aʻo nō ʻoe ma Molokaʻi. Akā, ua hele nō ʻoe e hoʻomaha wale nō. TC 00:21:23.168 - 00:21:29.278 DK: Hoʻomaha wale nō. TC 00:21:29.313 - 00:21:30.263 LK: ʻĒ. TC 00:21:30.241 - 00:21:30.748 DK: Makahiki ʻumikūmāiwa ʻumikūmālima, kono mai ʻo Kalāʻau iaʻu. I Hālawa ʻo ia i ia manawa. A hele wau i Hālawa hoʻomaha ai. A noho wau no ʻelua paha mahina. TC 00:21:30.605 - 00:21:42.867 LK: ʻAe. I kēia manawa, ʻaʻohe poʻe o Hālawa? Pau i ka hele, TC 00:21:43.109 - 00:21:46.887 DK: ʻAʻole wau i hele iki i Hālawa mai ia manawa mai a hiki i kēia manawa. TC 00:21:46.503 - 00:21:49.371 LK: {Mū.} TC 00:21:49.371 - 00:21:49.755 DK: ʻAʻole nō wau i hoʻo^^ ho^^ hoʻi hou i Molokaʻi. TC 00:21:49.664 - 00:21:51.653 LK: ^^^ TC 00:21:51.536 - 00:21:52.436 DK: ^^^ I laila koʻu ke^^ kaʻu kaikamahine, a, makahiki ʻumikūmāiwa haneli kanahākūmākahi, hele ʻo ia i laila e aʻo ai. TC 00:21:52.424 - 00:22:00.865 LK: ʻĒ. TC 00:22:00.853 - 00:22:01.551 DK: A, ʻelua makahiki i laila, hoʻi mai, a hoʻi i Kamehameha e aʻo ai. ʻAʻole wau i hoʻi hou i laila mai ka makahiki ʻumikūmāiwa haneli a hiki i kē^^ a, ʻumikūmālima a hiki i kēia manawa. TC 00:22:01.545 - 00:22:11.626 LK: {Uhu.} TC 00:22:11.610 - 00:22:12.267 DK: Lōʻihi loa. TC 00:22:12.160 - 00:22:13.140 LK: ^^^ ʻAe, l lōʻihi nō kēlā. TC 00:22:13.105 - 00:22:15.216 DK: Lōʻihi loa. TC 00:22:15.018 - 00:22:15.928 LK: A pehea, ua paʻa nō iā ʻoe i kekahi mele o Molokaʻi? TC 00:22:16.029 - 00:22:19.916 DK: ʻAe. No ka mea, i kēlā manawa aʻu i noho ai me, a, Kalāʻau, ʻo ia nō hoʻi ke alakaʻi hīmeni, papa hīmeni o Molokaʻi i ia manawa. TC 00:22:20.143 - 00:22:27.507 LK: ʻO Kalāʻau, ʻae. TC 00:22:26.555 - 00:22:28.078 DK: A, ua hoʻi mai lākou mai ka papa, mai ka ʻAha Pae ʻĀina mai i Hilo. A hoʻomaka nō hoʻi e ʻimi kālā no kekahi makahiki hōʻea mai ana no ka hele ʻana o ka papa hīmeni. A hele pū wau me, me lākou, hele mākou i Maui. Hāʻawi ʻaha mele i Maui. I loaʻa, ho^^ i ho^^ loaʻa hoʻi ke kālā e hele ai. TC 00:22:27.990 - 00:22:48.686 LK: ʻE. ʻAha Pae ʻĀina kēia o ka haipule Kalawaina, ē? TC 00:22:48.760 - 00:22:52.014 DK: Hale pule Kalawina. ʻAe. TC 00:22:51.428 - 00:22:53.175 LK: ʻAe. A pehea, hiki iā ʻoe ke helu, mea, ke mele mai i kekahi mele o Molokaʻi, TC 00:22:54.089 - 00:22:58.401 DK: Auē. TC 00:22:58.401 - 00:22:59.049 LK: i paʻanaʻau iā ʻoe? TC 00:22:58.401 - 00:22:59.735 DK: Hiki. Hiki paha. Pehea lā? ^^^ TC 00:23:00.230 - 00:23:02.916 LK: ^^^ !! TC 00:23:01.826 - 00:23:03.895 DK: Ka leo o ka luahine. ^^^ TC 00:23:02.916 - 00:23:05.173 LK: ^^^ TC 00:23:03.895 - 00:23:05.220 DK: ^^^ A penei mākou i mele ai i ia manawa. ʻAno ʻokoʻa paha mai ke ʻano o ka mele ʻana kekahi poʻe i kēia manawa. TC 00:23:05.173 - 00:23:12.435 Recorded Songs Molokaʻi Nui A Hina > Ua nani nā hono a Piʻilani Ua kū kilakila i ka ʻōpua ʻO kuʻu pua kukui, aia i Lanikāula I ka hene wai ʻolu lana mālie Ua like nō a like lā Me kuʻu one hānau Ke poʻokela i ka piko o nā kuahiwi Me Molokaʻi nui a Hina ʻĀina uluwehiwehi E hoʻi nō wau e pili E ka makani ē E pā nei me ke aheahe ʻAuhea kuʻu pua kalaunu E ka makani ē E pā nei me ke aheahe ʻAuhea kuʻu pua kalaunu Kiʻekiʻe Hālawa i ke alo o nā pali ʻO ka heke nō ia i kaʻu ʻike Lupalupa i ke oho lau lipo i ka wao Ma kuʻu poli nō ʻoe e hoʻoheno ai Ua like nō a like lā Me kuʻu one hānau Ke poʻokela i ka piko o nā kuahiwi Me Molokaʻi nui a Hina ʻĀina uluwehiwehi E hoʻi nō au e pili E ka makani ē E pā nei me ke aheahe ʻAuhea kuʻu pua kalaunu Eia nō wau ʻeā E ka makani ē E pā nei me ke aheahe TC 00:23:12.268 - 00:25:20.717 Recorded Songs ʻAuhea kuʻu pua kalaunu TC 00:25:20.739 - 00:25:28.273 LK: Mahalo nui. ^^^ Kēia manawa, ke ʻano o ka hīmeni ʻana o ka poʻe o kēia manawa, hīmeni nō lākou e like nō me ka lōʻihi o ka pā. A ʻekolu paha minuke, ʻehā paha minuke, TC 00:25:27.273 - 00:25:41.464 DK: ʻAe. TC 00:25:41.115 - 00:25:41.660 LK: ka lōkihi o ka pā. TC 00:25:41.493 - 00:25:42.816 DK: ʻAe. TC 00:25:42.751 - 00:25:43.285 LK: A ma laila nō e pau ai ka hīmeni ʻana. TC 00:25:42.816 - 00:25:45.461 DK: Pau. Pololei. TC 00:25:43.896 - 00:25:46.259 LK: ʻAʻole hīmeni piha mai nā paukū pau loa. TC 00:25:46.066 - 00:25:49.067 DK: No ka lawa ʻole o ka manawa. TC 00:25:49.445 - 00:25:51.010 LK: No ka lawa ʻole o^^, TC 00:25:50.913 - 00:25:52.429 DK: ^^^ TC 00:25:52.145 - 00:25:53.156 LK: ʻAʻohe paʻa pono ka moʻolelo o ka hīmeni. TC 00:25:52.478 - 00:25:54.953 DK: Kekahi nō, ʻaʻole paha nui ka poʻe, a, i aʻo ʻia i ka ʻōle^^ i ka paukū ʻelua. Lōʻihi loa, ʻaʻole wau i lohe i kēlā paukū ʻelua. TC 00:25:54.897 - 00:26:04.361 LK: ʻAkahi nō wau i lohe. ^^^ TC 00:26:04.346 - 00:26:05.360 DK: ^^^ TC 00:26:05.360 - 00:26:06.735 LK: ʻAe. A i kēia manawa, e hoʻolaha ana au i ka helu kelepona o kēia kahua hoʻolele leo inā he manaʻo paha kou, ko ʻoukou. A inā he nīnau paha kā ʻoukou, e kelepona mai. A eia ka helu, helu ʻeiwa ʻelua ʻekolu, ʻole ʻehā ʻole ʻelua. Helu ʻeiwa ʻelua ʻekolu, ʻole ʻehā ʻole ʻekolu. Helu ʻeiwa ʻelua ʻekolu, ʻole ʻehā ʻole ʻehā. ʻAe. A, ke hoʻoponopono anei ʻoe i nā puke haʻawina, nā puke ʻōlelo haʻawina i kēia manawa, ʻeā? TC 00:26:07.266 - 00:26:51.040 DK: ʻAe. A, ua hoʻoponopono wau i ka puke aʻu i kākau ai no ke Kulanui o Hawaiʻi. A ua pau i ka hoʻoponopono ʻia. A kali ana a kēia makahiki aʻe paha, a, paʻi ʻia. A e hoʻomaka ana wau hoʻoponopono i ka puke aʻu i kākau ai no nā Kula ʻo Kamehameha. TC 00:26:51.974 - 00:27:10.787 LK: ʻAe. ʻO ia ka puke, E Pāpāʻōlelo, TC 00:27:11.620 - 00:27:16.085 DK: E Pāpāʻōlelo Kākou. TC 00:27:16.063 - 00:27:17.580 LK: ʻŌlelo Kākou. A kēia puke hope nei, ʻo ia ka puke, E Kamaʻilio Hawaiʻi Kākou. TC 00:27:16.536 - 00:27:22.356 DK: ʻAe. TC 00:27:22.355 - 00:27:22.749 LK: ʻAe. A, pehea kou manaʻo i ke ʻano o ka hoʻopuka ʻana o nā, o nā mele i kēia manawa? TC 00:27:22.795 - 00:27:36.561 DK: Auē nō hoʻi ē. ^^^ TC 00:27:37.353 - 00:27:39.838 LK: ^^^ No ka mea, TC 00:27:38.050 - 00:27:39.828 DK: ʻAe. TC 00:27:39.838 - 00:27:40.706 LK: ua, ua hele nō ʻoe i mua o kēia ʻaha mele, kēia Hawaiian, a, Music Foundation, TC 00:27:40.130 - 00:27:46.949 DK: {Mū.} TC 00:27:46.528 - 00:27:47.428 LK: e haʻiʻōlelo ai, TC 00:27:47.361 - 00:27:48.504 DK: ʻAe. TC 00:27:48.690 - 00:27:49.245 LK: e pili ana i ke ʻano o ka mele ʻana o kēia manawa. TC 00:27:49.280 - 00:27:54.098 DK: ʻAe. TC 00:27:55.790 - 00:27:56.800 LK: A hiki iā, hiki iā ʻoe ke wehewehe liʻiliʻi mai i kekahi o kou manaʻo e pili ana i kēia māhele? TC 00:27:56.770 - 00:28:02.537 DK: ʻAʻole paha noʻu wale nō kēia manaʻo, he poʻe ʻē aʻe nō, i kūlike ka manaʻo me koʻu, ʻo ia hoʻi, a, kekahi poʻe ʻōpio o kēia manawa, ʻaʻole maopopo pono ka ʻōlelo Hawaiʻi iā lākou. No laila, i ke^^ a kekahi manawa nō hoʻi paha, ʻaʻole nō paha lākou i ʻike i kēia mau, i nānā i kēia mau hīmeni ma nā puke, a hoʻolohe wale nō, a hoʻopaʻa i ka hī^^ i nā hīmeni a, a lākou lohe ai i nā, e lohe ai i nā poʻe e hīmeni ana. Kekahi manawa, pāʻani paha i pāleo i hana ʻia e kekahi poʻe. A hoʻolohe i ka pāleo. ʻO ia paha, pēia paha lākou i aʻo ai i ka, i nā hīmeni. A kekahi manawa, ʻaʻohe paha lohe pono ka le^^ a, pepeiao i nā huaʻōlelo, no ka mea, kekahi poʻe ke mele ʻeā, ʻaʻohe puka pono nā huaʻōlelo. TC 00:28:03.226 - 00:28:50.618 LK: ʻAe. TC 00:28:50.655 - 00:28:51.245 DK: A inā ʻaʻole lohe pono, a laila, hewa ka hoʻopuka ʻana. TC 00:28:51.170 - 00:28:54.407 LK: ʻAe, pololei. TC 00:28:54.431 - 00:28:55.695 DK: No laila, i kahi manawa nō, a hewa nō nā hoʻopuka ʻana i nā huaʻōlelo. TC 00:28:55.655 - 00:28:58.639 LK: ʻAe. Inā pēlā ke ʻano o ke aʻo ʻana o nā mele, e mau ana nō ka hewa, a e hoʻonui ana ka hewa. ʻAʻohe mea nāna e, TC 00:28:58.629 - 00:29:07.220 DK: Pēlā nō paha, pehea lā. TC 00:29:06.850 - 00:29:09.215 LK: hoʻopololei aku. TC 00:29:07.801 - 00:29:09.227 DK: Pehea lā e hoʻopololei ai? TC 00:29:10.855 - 00:29:12.457 LK: Pehea lā hoʻi? Na nā mea e, e hoʻopuka ana i ka mele, nāna nō, nāna nō kēia kuleana e hele huli, mea, nāna e hiki ke kōkua mai iā ia i ka, ke ʻano o ka puana ʻana o ka mele. TC 00:29:13.181 - 00:29:28.416 DK: Malia paha, hiki mai ana nō ka manawa e, {amū} hoʻoponopono ʻia ai i kēia mau mea. ʻAʻole hiki ke hoʻoponopono ʻia pau loa i ka manawa hoʻokahi. A hoʻomanawanui nō paha, a, hana i nā mea hiki ke hana, a pēlā wale aku. TC 00:29:28.465 - 00:29:45.050 LK: ʻAe. E kala mai. E hoʻolele ana ke keiki i wahi manaʻo no kēia kahua. TC 00:29:45.520 - 00:29:51.251 DK: ʻAe. TC 00:29:51.066 - 00:29:51.868 IN: ## Aloha e Hawaiʻi. ʻO neia ka hola ahiahi, hapa lua hola ʻewalu, eight thirty p.m. TC 00:29:52.166 - 00:30:09.100 Recorded Songs # In Honolulu, radio 1420 KCCN. TC 00:30:09.183 - 00:30:14.581 Recorded Songs # Radio the sound of service serving wider^^ TC 00:30:14.581 - 00:30:24.833 DK: ! haʻalele. TC 00:30:24.578 - 00:30:26.748 LK: ʻAe. ʻO ia nō kekahi mea ʻāpiki o kākou i kēia manawa. ʻAʻohe kākou nānā pono i ke ʻano o hoʻopuka ʻana i ka ʻōlelo Hawaiʻi ma ka mele ʻana a ma ke kamaʻilio ʻana. ʻAno pāhemahema kākou i kēia manawa. Akā, eia nō kekahi poʻe ke kūlia, ke kūlia nei i ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo Hawaiʻi, TC 00:30:26.755 - 00:30:48.141 DK: Pololei nō. TC 00:30:48.058 - 00:30:49.256 LK: ma nā kula. TC 00:30:48.141 - 00:30:49.290 DK: Pololei nō. TC 00:30:49.256 - 00:30:50.303 LK: Koe kēia, kohu mea, ʻakahi nō e hoʻomaka ana kēia hana ʻo ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo Hawaiʻi. A he mau pilikia ma waena o kēia hoʻomaka ʻana o ke aʻo ʻana. ʻAʻohe lawa nā puke haʻawina. ʻAʻohe lawa nō hoʻi nā kumu kula. TC 00:30:51.252 - 00:31:05.991 DK: ʻAe, pololei. ʻEhia lā ʻoukou e aʻo nei i kēia manawa? TC 00:31:06.558 - 00:31:13.354 LK: ʻAe. TC 00:31:13.306 - 00:31:13.944 DK: ʻEkolu ʻoukou, ʻehā ma ke kulanui, ʻeā? A ma Kamehameha kekahi. TC 00:31:13.750 - 00:31:19.318 LK: ʻAe. TC 00:31:19.161 - 00:31:19.617 DK: ʻAʻole nui loa ka poʻe hiki ke aʻo i ka ʻōlelo. TC 00:31:19.525 - 00:31:21.934 LK: ʻAe, pololei. TC 00:31:21.671 - 00:31:23.411 DK: A ʻo ia paha kā kākou hana i kēia mua aku. Hoʻoikaika, a paipai i nā haumāna i loaʻa nā poʻe hiki ke aʻo i ka ʻōlelo. TC 00:31:23.325 - 00:31:32.602 LK: Pololei nō. Akā, pehea kou manaʻo? ʻO kēia, ʻo kēia manawa nō paha ka wā kūpono o ka hoʻomaka ʻana o ka, TC 00:31:33.605 - 00:31:44.618 DK: ʻAe. Pono hoʻomaka. TC 00:31:44.500 - 00:31:46.128 LK: o ke^^ ʻAe. TC 00:31:45.231 - 00:31:46.687 DK: ʻAʻole kali lōʻihi loa. TC 00:31:46.128 - 00:31:47.686 LK: ʻAe. ʻAe. A. Ke hele nei nō kākou a poina i ka ʻōlelo Hawaiʻi. A i koʻu manaʻo, ma ke aʻo nō ma^^ ma ke aʻo nō kākou e hoʻomau ai i ka ʻōlelo makuahine a kā kākou. A. TC 00:31:47.701 - 00:32:12.870 DK: ʻAe. Inā lawa nā kumu, a lawa nā puke i hoʻomākaukau ʻia, a laila, holomua nō paha ka hana. Inā ʻaʻole, ʻaʻole holomua. TC 00:32:15.363 - 00:32:25.245 LK: Pololei. A, e hoʻonohonoho ana^^ ʻoukou a ʻo wau nō hoʻi kekahi papahana pili ana i ka ʻōlelo Hawaiʻi no, no kēia lā iwakālua o Mei. Ka ʻaha, TC 00:32:24.713 - 00:32:48.265 DK: {Mū.} TC 00:32:47.585 - 00:32:48.358 LK: ka ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi mua. TC 00:32:48.265 - 00:32:50.300 DK: ʻAe. TC 00:32:50.407 - 00:32:51.100 LK: Ka ʻaha ʻōlelo e mālama ʻia ana ma ke Kula ʻo Kamehameha. TC 00:32:51.007 - 00:32:56.177 DK: ʻAe. TC 00:32:56.068 - 00:32:56.717 LK: ʻAe. A. No laila, e nā mea e lohe ana i kēia ahiahi, inā he makemake ko ʻoukou e hele mai i kēia ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi, ʻo ia nō ka ʻaha mua, ka ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi mua ma ke Kula ʻo Kamehameha e hoʻolālā ai no ko kākou pono me ka pono o ko kā^^ ka mea o ka^^ me ka pono o kā kākou ʻōlelo Hawaiʻi. A mai ia ʻaha, e kūkākūkā ana kākou i nā wahi pōwehiwehi a me nā wahi pilikia o ka ʻōlelo Hawaiʻi. A e kūkā^, kū^^, kūkā ana kā^^ kākou i nā mea hiki iā kākou ke hana aku ai e, e hoʻopo^^ pololei ai, e hoʻoponopono ai i ka ʻōlelo i, i ola maikaʻi hoʻi ka ʻōlelo kanaka. A inā makemake ke^^ kekahi o ʻoukou e hele mai i kēia ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi ma ka lā iwakālua o Mei, ka lā Poʻaono kēia, e ʻoluʻolu ʻoukou e kelepona aku i ke Kula ʻo Kamehameha. A e nīnau aku iā Mrs. Bernie no ka, a, no ka hoʻopaʻa ʻana i kou inoa ma ka papa inoa o kēia ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi. A eia ka helu kelepona o kēia keʻena o ke Kula ʻo Kamehameha. Ka helu ʻewalu ʻehā ʻelima, ʻeono ʻeono ʻekolu ʻekahi. E ʻoluʻolu ʻoukou e kelepona ma mua o ka lā ʻumikūmāhiku i hiki ke, i hiki kēia keʻena ke hoʻomākaukau mua nā mea e pono ai no kēia ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi. A ʻo ka ʻauhau uku o kēia ʻaha, he, he oko^^ ʻekolu kālā no ka pāʻina awakea. TC 00:32:57.200 - 00:35:12.178 DK: A me ka papa kuhikuhi hoʻomanaʻo. TC 00:35:13.774 - 00:35:15.945 LK: ʻAe. No ka papa kuhikuhi hoʻomanaʻo. ^^^ ʻAe. A, pehea ka lōkihi o kou aʻo ʻana ma ke kula o, kula o Hawaiʻi, Kulanui o Hawaiʻi? TC 00:35:16.186 - 00:35:32.539 DK: Kanakolu makahiki. TC 00:35:34.131 - 00:35:35.431 LK: Kanakolu. TC 00:35:35.323 - 00:35:36.091 DK: Kokoke kanakolu makahiki. TC 00:35:35.666 - 00:35:37.134 LK: ʻAe. A he, he mau makahiki wale nō āu i aʻo ai ma ka māhele ʻōlelo Hawaiʻi ma ke kulanui? TC 00:35:37.531 - 00:35:43.036 DK: {Amū,} kanaonokūmākahi. TC 00:35:43.488 - 00:35:46.208 LK: Kanaonokūmākahi? Aia nō ʻoe i ke kula, TC 00:35:47.970 - 00:35:50.386 DK: A, kanao^^ kanaono, kanaonokūmākahi kau ʻelua. Aʻo wau ma ke kulanui. Pani hakahaka no ʻElepeka. A kanaonokūmākahi, Kepakemapa, hele wau i Kamehameha. Aʻo au i laila no ʻekolu makahiki. A hoʻi hou wau i ke kulanui, kanaonokūmāhā, a aʻo a hiki i kanaonokūmāwalu. TC 00:35:49.503 - 00:36:09.856 DK: A hoʻomaha loa. TC 00:36:10.508 - 00:36:11.594 LK: {Mū.} TC 00:36:10.590 - 00:36:10.970 LK: I kēia manawa, ʻike ana kākou ka nui o nā poʻe makemake ana e, e aʻo i ka ʻōlelo Hawaiʻi. E, e piha ana nā papa ʻōlelo Hawaiʻi ma ke kulanui. A ʻaʻohe lawa ke kumu, TC 00:36:13.366 - 00:36:26.770 DK: A !! TC 00:36:26.726 - 00:36:27.433 LK: e aʻo ai i ka nui o nā haumāna e makemake ana e komo i loko o nā papa ʻōlelo Hawaiʻi. Eia kā nō mākou ke hoʻomanawanui me ka mea a ka, a mākou e hiki ke hana ai. A, e, e kala mai iaʻu. Aloha ahiahi. TC 00:36:26.770 - 00:36:49.012 mk:MK Aloha ahiahi, e Kauanoe. TC 00:36:49.035 - 00:36:51.408 LK: ʻAe. Aloha mai nō. TC 00:36:51.380 - 00:36:52.953 mk:MK A pehea ʻoe? TC 00:36:52.965 - 00:36:54.099 LK: Maikaʻi. ʻO ʻoe? TC 00:36:54.106 - 00:36:55.221 mk:MK A. A ʻo ia mau nō. He nīnau kaʻu e pili ana no kēlā hōʻike ʻo ka hahaʻiʻōlelo ʻana ma Kamehameha? TC 00:36:55.298 - 00:37:03.639 LK: ʻAe, hiki. TC 00:37:03.606 - 00:37:04.497 mk:MK Pehea, a hiki anei i nā poʻe a pau ke hele, a i ʻole, aia nō ʻoe a kāhea mua hoʻopaʻa i lumi nou? TC 00:37:04.519 - 00:37:11.083 LK: Kāhea mua nō ʻoe, TC 00:37:11.285 - 00:37:13.217 mk:MK A. TC 00:37:12.878 - 00:37:13.375 LK: e hoʻopaʻa ai i wahi nou. TC 00:37:13.280 - 00:37:15.227 mk:MK {Aha.} TC 00:37:15.245 - 00:37:16.005 LK: No ka mea, e hoʻolālā ana lākou i ka papahana nā mea e pono ai no kēlā lā. TC 00:37:15.736 - 00:37:22.045 mk:MK {Mū.} He aha ka manaʻo nui o kēia hoʻolālā ʻana? TC 00:37:22.141 - 00:37:25.105 LK: He mea, well, ma ka hoʻomaka ʻana o ka ʻaha, TC 00:37:25.466 - 00:37:30.368 mk:MK {Uhu.} TC 00:37:30.386 - 00:37:31.450 LK: ka māhele o ke kakahiaka e hōʻikeʻike ana kekahi papa ʻōlelo Hawaiʻi i ke ʻano o kā lākou aʻo ʻana, TC 00:37:31.746 - 00:37:40.054 mk:MK {Mū.} TC 00:37:40.381 - 00:37:41.101 LK: ma nā papa, a, kamaliʻi, TC 00:37:40.748 - 00:37:43.896 mk:MK ʻŌ, ka poʻe ʻōlelo Hawaiʻi? TC 00:37:43.995 - 00:37:46.002 LK: nā, he. Ma ka ʻōlelo Hawaiʻi nō. TC 00:37:44.540 - 00:37:47.239 mk:MK {Aha.} TC 00:37:47.191 - 00:37:47.703 LK: ʻAe. TC 00:37:47.663 - 00:37:48.106 LK: A, TC 00:37:49.046 - 00:37:49.621 mk:MK A, TC 00:37:49.046 - 00:37:49.621 mk:MK No ke aha ka mea i, i kauoha ʻia ai, aia nō a loaʻa ka lumi, a i ʻole, no ka ʻai awakea paha, ē? TC 00:37:49.775 - 00:37:55.203 LK: ʻĒ, no ka ʻaina awakea nō. TC 00:37:55.178 - 00:37:56.541 mk:MK ʻAe^. TC 00:37:56.665 - 00:37:57.348 LK: I, i ʻike iā lākou ke, ka nui o ka poʻe e hele mai ana. TC 00:37:57.425 - 00:38:01.029 mk:MK Ke hoʻomaopopo anei ʻoe iaʻu, ha? TC 00:38:00.859 - 00:38:02.881 LK: ʻEā? TC 00:38:03.289 - 00:38:04.406 mk:MK Ke hoʻomaopopo mai nei ʻoe iaʻu āu e walaʻau aku nei me ʻoe. TC 00:38:04.373 - 00:38:07.041 LK: Ke hoʻomaopopo mai nei ʻoe iaʻu āu e walaʻau aku nei me ʻoe. TC 00:38:07.017 - 00:38:08.893 mk:MK Maopopo? TC 00:38:08.692 - 00:38:09.343 LK: ʻAe. TC 00:38:09.350 - 00:38:09.676 mk:MK ʻO wai wau? TC 00:38:09.715 - 00:38:10.405 LK: ʻO Ma^^ ʻo Mīleka. TC 00:38:10.665 - 00:38:12.425 mk:MK A ʻo ia. TC 00:38:12.420 - 00:38:13.134 LK: ^^^ TC 00:38:13.110 - 00:38:13.630 mk:MK A mamake au e walaʻau me Kahananui inā hiki? TC 00:38:13.633 - 00:38:16.355 LK: ʻĒ, ua hiki. Alia. TC 00:38:16.341 - 00:38:17.328 DK: Aloha Mīleka. TC 00:38:20.698 - 00:38:21.901 mk:MK Aloha mai, e Waioleka. Pehea ʻoe? TC 00:38:21.861 - 00:38:25.085 DK: A maikaʻi nō wau. A pehea ʻoe? TC 00:38:24.876 - 00:38:26.568 mk:MK A ʻo ia mau nō. Hauʻoli nō ka pepeiao i ka lohe aku i kāu mau hoʻākāka ʻana. TC 00:38:26.465 - 00:38:31.453 DK: ^^^ TC 00:38:29.350 - 00:38:31.389 mk:MK He nīnau kaʻu iā ʻoe. TC 00:38:31.453 - 00:38:33.719 DK: A he aha kēlā? TC 00:38:33.750 - 00:38:34.859 mk:MK I ka wā kahiko, a, ua lohelohe anei ʻoe i nā kamaʻilio ʻana ʻia o ka ʻōlelo Hawaiʻi, a, hana mele ʻia ma ka pīʻāpā, a i ʻole, ma ka hua mele? TC 00:38:34.218 - 00:38:46.694 DK: A, TC 00:38:46.790 - 00:38:48.154 mk:MK I nā wā ma mua loa. TC 00:38:48.107 - 00:38:49.431 DK: A, ʻaʻole maopopo iaʻu i nā wā ma mua, a, kāu, kāu mau, kāu mea e man^^ e noʻonoʻo nei. Akā, mai kuʻu manawa ʻōpiopio loa, hoʻomaka wau i ke aʻo ʻana i ka heluhelu ʻana i ka leo mele. TC 00:38:49.666 - 00:39:04.883 mk:MK A i ka wā o ka poʻe ma ʻaneʻi nei ma Hawaiʻi nei. ʻAʻole paha lākou loaʻa nā hua mele a lākou e mele ana !! TC 00:39:04.851 - 00:39:12.058 DK: Ma mua o ka hōʻea ʻana mai o ka poʻe haole. ʻAʻole. TC 00:39:11.418 - 00:39:14.100 mk:MK ʻAe. TC 00:39:14.085 - 00:39:14.519 DK: ʻAʻole hoʻopaʻa ʻia. TC 00:39:14.526 - 00:39:16.093 mk:MK Pehea kā lākou mele ʻana? TC 00:39:14.811 - 00:39:16.441 DK: A, mele wale nō, haku wale nō. A lohe nō hoʻi kekahi, a aʻo ʻia aku nō hoʻi, ʻeā, i nā kamaliʻi. Akā, i ia manawa, he, a, he oli wale nō ke ʻano o ka mele ʻana, ʻo ia kaʻu i heluhelu ai. ʻAʻole like me ka mele ʻana i kēia manawa. TC 00:39:16.730 - 00:39:33.365 mk:MK A ʻo ia hoʻi, a, mai ka makahiki ʻehia mai i hoʻomaka ʻia ai kēia hoʻomaka mele ʻana ʻia. Maopopo anei iā ʻoe? TC 00:39:33.393 - 00:39:40.717 DK: A mai ka hōʻea ʻana mai o ka poʻe mikionele. A hoʻomaka lākou e aʻo i ka poʻe Hawaiʻi i ka mele ʻana, no ka mea, makemake hoʻi lākou e mele nā poʻe i nā hīmeni, TC 00:39:40.676 - 00:39:51.430 mk:MK {Mū.} TC 00:39:51.420 - 00:39:52.016 DK: a ma ka hale pule. A no laila, hoʻokumu lākou i mau kula, TC 00:39:51.845 - 00:39:57.327 mk:MK {Mū.} TC 00:39:57.390 - 00:39:57.957 DK: ma kēlā me kēia wahi, a, ʻō, ma ʻEwa, ma Honolulu nei, ma Kauaʻi nō hoʻi nā wahi like ʻole. TC 00:39:57.920 - 00:40:05.632 mk:MK {Mū.} TC 00:40:05.610 - 00:40:05.990 DK: A aʻo ʻia nā poʻe, a aʻo lākou i nā mele no ka hale pule wale nō, nā hīmeni. TC 00:40:05.862 - 00:40:11.667 mk:MK {Uhu.} TC 00:40:12.235 - 00:40:13.405 DK: A pēlā i hoʻomaka ai ka poʻe Hawaiʻi e aʻo ai i ka hīmeni ʻana. A ma kekahi, a, ma ka puke lawe^^ ma, puke i kākau ʻia e pili ana i, iā Laiana ma Waimea, Hawaiʻi. TC 00:40:13.331 - 00:40:24.590 mk:MK {Mū.} TC 00:40:24.782 - 00:40:25.246 DK: A ʻōlelo ʻia, kēia hoʻomaka ʻana o kēia poʻe e aʻo i ka ʻō^^ i ka hīmeni ʻana like me ka poʻe haole. TC 00:40:25.193 - 00:40:30.852 mk:MK ʻAe. TC 00:40:30.896 - 00:40:31.184 DK: ʻAʻohe ʻano maikaʻi loa ke ʻano o ka hīmeni ʻana o ka poʻe Hawaiʻi. TC 00:40:31.125 - 00:40:33.885 mk:MK No ke aha? TC 00:40:34.923 - 00:40:36.046 DK: A. No ka maʻa ʻole i kēlā ʻano mele ʻana. TC 00:40:36.153 - 00:40:38.200 mk:MK ʻŌ. TC 00:40:38.300 - 00:40:38.680 DK: He ʻokoʻa nō ka mele ʻana o ka poʻe haole, he ʻokoʻa nō ka mele ʻana o ka poʻe Hawaiʻi i ia manawa. A no laila, a, ʻaʻohe ʻano maikaʻi loa o ke mele nā poʻe Hawaiʻi. Akā, hoʻoma^^ hoʻomaʻamaʻa nō, hoʻomaʻamaʻa nō a ma hope maʻa loa. A ʻoi aku ka maikaʻi o kā lākou hīmeni ʻana ma mua o kekahi poʻe haole. TC 00:40:38.551 - 00:40:55.302 mk:MK ʻAe. TC 00:40:55.416 - 00:40:55.951 DK: A ʻōlelo ʻia, inā makemake ʻo ia, ʻoe, na, na Henry Berger kēia ʻōlelo. Ke makemake ka poʻe e lohe i ka papa hīmeni maikaʻi, hele i Kaukeano. TC 00:40:55.976 - 00:41:05.746 mk:MK ʻAe. TC 00:41:06.286 - 00:41:06.711 DK: ʻO ia hoʻi, ma Honolulu nei. A inā nō naʻe makemake, a, e hoʻolohe i ke anaina pule e mele ana, hele i nā, a, nā hale pule Hawaiʻi. Ma laila, ka mele ʻana o ka poʻe Hawaiʻi i nā mele hui, ʻeā? TC 00:41:06.398 - 00:41:21.075 mk:MK {Mū.} TC 00:41:21.050 - 00:41:21.670 DK: Me he mea lā, mai ka puʻuwai mai nō ka mele ʻana. TC 00:41:21.610 - 00:41:24.053 mk:MK A ʻo ia paha ka pololei. No ka mea, noʻonoʻo wau i ka^^ ke ʻoe hoʻomaopopo ʻoe i ka poʻe Hawaiʻi, ke, lākou e mele i ka mele, ʻaʻole hiki ke hoʻonohonoho ʻia ka hua mele no kā lākou mele, no ka, ke ʻano o ka piʻo ʻana o ka leo, ʻano, a, pōhīhī^(pōhihi) ka hua, hua mele i ka hoʻonohonoho ʻana. TC 00:41:24.063 - 00:41:43.833 DK: ʻAe. Akā, ma, a, manaʻo wau ka makahiki ʻumikūmāiwa haneli iwakāluakūmālima, TC 00:41:43.823 - 00:41:49.724 mk:MK {Mū.} TC 00:41:49.660 - 00:41:50.085 DK: hoʻokaʻawale ka ʻaha ʻōlelo i kekahi kālā ʻe^^ ʻelua kaukani ʻelima hane^^ ʻelima haneli paha kālā e uku ai i kekahi mea e hele ai ma ʻō ma ʻaneʻi ma, ma kēia pae ʻāina e hoʻopaʻa i nā mele a ka poʻe ha^^ po^^ poʻe kahiko. TC 00:41:50.044 - 00:42:05.916 mk:MK {Mū.} TC 00:42:05.941 - 00:42:06.500 DK: A ʻo ia hoʻi ʻo Miss Roberts. A ua hoʻopaʻa ʻia ma ka pāleo ka ʻan^^ ke ʻano pāleo o ia manawa, ʻaʻole like me kēia manawa. TC 00:42:06.483 - 00:42:14.029 mk:MK ʻŌ. TC 00:42:14.138 - 00:42:14.718 DK: A aia nō kēia mau mea ma ka Hale Hōʻikeʻike ʻo Kamehameha. A kekahi, ua lawe ʻia i loko, i kekahi kulanui ma loko, a, ke hoʻopaʻa hou ʻia nei, hoʻomaʻemaʻe ʻia i hiki ke hoʻihoʻi ʻia mai a hoʻolohe ʻi^^ hoʻolohe hou ʻia. Poʻe kahiko. TC 00:42:14.700 - 00:42:31.505 mk:MK ʻŌ. TC 00:42:31.623 - 00:42:32.353 DK: A mele lākou i nā^^ Ua kākau ʻia nō, ua kākau ʻia nō ma loko o kēlā puke a Miss Roberts i kākau ai. TC 00:42:32.042 - 00:42:38.090 mk:MK {Mū.} TC 00:42:38.070 - 00:42:38.690 DK: Nā, nā oli o ka wā, o, o ka wā kahiko. Nā mea āna i, a, hōʻuluʻulu ai i kēia hele ʻana ona ma nā pae ʻa^^ ma nā mokuʻā^^ mokupuni o kēia pae ʻāina. TC 00:42:38.603 - 00:42:48.910 mk:MK ʻAe. TC 00:42:48.951 - 00:42:49.581 DK: A ua paʻa nō i loko o ka puke. TC 00:42:49.685 - 00:42:51.251 mk:MK ʻAe. A mamake au e nīnau iā ʻoe i kekahi nīnau. A ma iā mākou ma Niʻihau ʻoi^^ Ua hoʻohana mākou i ka T, TC 00:42:51.345 - 00:43:00.264 DK: ʻAe. TC 00:43:00.209 - 00:43:00.836 mk:MK a me ke K. TC 00:43:00.297 - 00:43:01.414 DK: ʻAe. TC 00:43:01.466 - 00:43:01.878 mk:MK Pehea, i ka wā kahiko, ua lohe anei ʻoe i kekahi poʻe e hoʻohana i ka T? TC 00:43:01.924 - 00:43:06.203 DK: Ma Kauaʻi. ʻAe. TC 00:43:06.183 - 00:43:07.098 mk:MK A pehea ma nā ʻāina ʻē? TC 00:43:07.298 - 00:43:09.191 DK: A iaʻu i noho ai ma Hawaiʻi, a, a, kamaliʻi loa wau i ia manawa, ʻōpiopio loa. TC 00:43:09.305 - 00:43:16.712 mk:MK ʻAe. TC 00:43:16.656 - 00:43:17.030 DK: ʻAʻole ho^^ ʻaʻohe oʻu hoʻomaopopo i ke ʻano o kā ^^^ mākou ke kamaʻilio ʻana a ka poʻe. TC 00:43:16.735 - 00:43:20.822 mk:MK {Aha.} TC 00:43:20.961 - 00:43:21.630 DK: A ma Kauaʻi. ʻAe. Ua lohe wau ma Waimea iā mākou i noho ai ma Waimea. Manaʻo wau, ua haʻi aku nō wau i kekahi o kou mau ʻohana i ka Poʻa^^ Poʻaono aku nei. TC 00:43:21.590 - 00:43:30.935 mk:MK ʻAe. TC 00:43:30.973 - 00:43:31.517 DK: A i ko mākou manawa kamaliʻi, kekahi manawa, hele mākou lawaiʻa pāpaʻi. TC 00:43:31.447 - 00:43:35.190 mk:MK ʻĀ. TC 00:43:35.300 - 00:43:35.928 DK: A, ʻike mākou i ka poʻe o, o Niʻihau e momoe ana ma ka uapo, me ka i^^ me ka i^^ a, ipu kukui hele pō. A heluhelu ana i ka Paipala kekahi o lākou, TC 00:43:35.923 - 00:43:45.728 mk:MK ^^^ TC 00:43:45.372 - 00:43:46.790 DK: heluhelu Paipala kekahi o lākou, heluhelu ana i ka pe^^ Nūpepa Kūʻokoʻa. TC 00:43:45.746 - 00:43:49.806 mk:MK Pule ana nō paha lākou i pāpaʻi iā lākou. TC 00:43:49.956 - 00:43:51.986 DK: ʻAe. ^^^ TC 00:43:51.138 - 00:43:54.478 mk:MK ^^^ TC 00:43:51.986 - 00:43:54.529 DK: A hoʻolohe aʻe nei mākou kamaliʻi nō hoʻi i ia manawa. A, ʻano ʻē ka, ke hoʻolohe aku, ē, ʻano ʻē, no ka mea, ʻaʻohe like me ke kamaʻilio ʻana aku ko mākou poʻe mākua. A, ʻakaʻaka mākou. ʻAkaʻaka mākou i kā lākou ʻano heluhelu ʻana. TC 00:43:54.559 - 00:44:08.086 mk:MK But, ka mea, ka mea kupaianaha paha, ua hele au ma, hoʻokahi makahi^^ makahiki aʻu i hele ai ma Hawaiʻi. A ua kaʻapuni aku wau a hui launa pū me kekahi poʻe ma laila, TC 00:44:08.115 - 00:44:20.496 DK: {Uhu.} TC 00:44:20.451 - 00:44:21.073 mk:MK A ua kama^^ kā lākou kamaʻilio ʻana, ua hoʻohana nō lākou i ka T. But, ʻaʻole lākou hoʻomaopopo. ʻO wau, ua maʻa koʻu pepeiao i ka lohe. TC 00:44:21.036 - 00:44:30.420 DK: ʻŌ, lohe ʻoe i ka T. TC 00:44:30.418 - 00:44:31.571 mk:MK ʻAe. Peia nō me nā poʻe Maui, ua hele au i Maui. TC 00:44:31.560 - 00:44:35.406 DK: {Mū.} TC 00:44:34.855 - 00:44:35.460 mk:MK Ua kaʻapuni nō au i Maui, ʻaʻole nō i puni loa ʻo Maui iaʻu. Akā, ka poʻe aʻu i noho pū ai he poʻe, poʻe oʻo nā makahiki ua, ua tūtū lākou. TC 00:44:35.427 - 00:44:45.266 DK: ʻAe. TC 00:44:45.286 - 00:44:45.752 mk:MK A, aia iā lākou nā ʻōlelo ʻiʻo maoli o ka wā kahiko i koʻu noho ʻana me lākou, a kūkākūkā pū. Ua lohe au iā lākou i ka hoʻohana i ka T. A noʻonoʻo au, kēia T, ʻaʻole no Niʻihau wale nō ka T pololei kēia o ka wā o kahiko i hoʻohana ʻia ka poʻe Hawaiʻi. Akā, ma Honolulu nei, ka hoʻololi ʻana ʻia o ka ʻōlelo Hawaiʻi, e hoʻohana ʻoe i ke K wale nō, ʻo ia ka mea kaumaha o ka ʻōlelo ma Honolulu nei. Pēlā paha me nā mokuʻāina a pau. TC 00:44:45.766 - 00:45:16.311 DK: Pēlā paha. A ʻaʻole maopopo iaʻu, TC 00:45:16.400 - 00:45:18.960 mk:MK ʻĀ. TC 00:45:18.953 - 00:45:19.264 DK: no ka mea, iaʻu, iā mākou noho ana i Kona e like me kaʻu i ʻōlelo aku nei iā ʻoe a ʻaʻohe mākou hele i ʻō i ʻaneʻi, ʻuʻuku loa wau i ia manawa. ʻAʻohe lohe i nā poʻe like ʻole. A, {amū,} ma hope mai, ke, ke, nā makahiki i hala aku nei, hele nō wau i Kona, hele kaʻapuni, akā, he hele wale nō mākaʻikaʻi me nā moʻopuna me ke kaikamāhine a ʻaʻole komo pū me nā poʻe like ʻole e kamaʻilio ai, a kekahi nō, a, i lo^^ i loko o kēia mau makahiki i, i hala aku nei, ʻaʻohe nō nui ka poʻe hoʻopuka i ka T. Akā, ma ka puke mua loa i paʻi ʻia ai me nā mele n^^ a, no nā, no ka hīmeni ʻana i loko o nā hale pule,. TC 00:45:18.960 - 00:45:57.225 mk:MK {Mū.} TC 00:45:57.230 - 00:45:57.820 DK: A, hapa ma ka ʻōlelo Hawaiʻi, hapa ma ka, a, ʻōlelo Tahiti. Na Pīnamu lāua ʻo Ellis i hoʻomākaukau i kēia puke. TC 00:45:57.780 - 00:46:05.428 mk:MK {Mū.} TC 00:46:05.426 - 00:46:05.768 DK: Ma ka ʻaoʻao Hawaiʻi, nui nō nā mele i komo me ka T a me ka R. TC 00:46:05.749 - 00:46:10.353 mk:MK {Mū.} TC 00:46:10.766 - 00:46:11.348 DK: A kekahi nō, ʻaʻohe manawa hiki ke haʻi aku i kēia manawa. TC 00:46:11.156 - 00:46:14.116 mk:MK {Mū.} TC 00:46:14.051 - 00:46:14.417 DK: Ua heluhelu nō wau i ka moʻolelo, TC 00:46:14.116 - 00:46:16.438 mk:MK {Uhu.} TC 00:46:16.416 - 00:46:16.875 DK: o ka, o ke kākau ʻia ʻana o ka ʻōlelo Hawaiʻi. A ua hoʻolohe ka poʻe haole i nā poʻe kānaka e kamaʻilio ana. ʻAʻole like ke kamaʻilio ʻana a ka poʻe a lākou i hoʻolohe ai. A ma hope mai, kūkākūkā lākou, a, a, hoʻolālā lākou e kāpae i kekahi mau, a, hua palapala. TC 00:46:16.791 - 00:46:36.279 mk:MK ʻAe. TC 00:46:35.926 - 00:46:36.331 DK: A pēlā i hoʻo^^ hoʻololi ʻia ai a hiki i ka mea kākau ʻia nei i kēia manawa. TC 00:46:36.431 - 00:46:40.975 mk:MK ʻŌ. TC 00:46:41.070 - 00:46:41.690 DK: A he lōʻihi nō ka moʻolelo. ʻAʻole hiki ke haʻi ^^^ aku i kēia manawa ma ke kelepona. TC 00:46:41.583 - 00:46:46.421 mk:MK ʻAe, pololei. ʻAe. Mahalo i kēia hui ʻana, TC 00:46:45.280 - 00:46:48.747 DK: ʻAe. A, aloha. ʻAe. TC 00:46:48.166 - 00:46:50.083 mk:MK A hoʻomau aku i ka mea maikaʻi. Aloha. TC 00:46:49.278 - 00:46:51.644 DK: ʻAe. Aloha. Maha^^ mahalo i kou kāhea ʻana mai. TC 00:46:51.600 - 00:46:53.648 mk:MK ʻAʻole pilikia. TC 00:46:53.600 - 00:46:54.942 DK: Aloha, a hui hou. TC 00:46:54.930 - 00:46:56.163 mk:MK A hui hou. TC 00:46:56.173 - 00:46:57.298 LK: Aloha ahiahi. TC 00:46:59.637 - 00:47:00.628 mk:MW Aloha. ʻO Kaʻahanui^^(Kauanoe) kēia? TC 00:47:00.760 - 00:47:03.566 LK: ʻAe. Aloha nō. TC 00:47:03.606 - 00:47:04.809 mk:MW Pehea ʻoe? TC 00:47:05.021 - 00:47:05.889 LK: Maikaʻi. TC 00:47:05.856 - 00:47:06.517 mk:MW Kani aku nei wau, manaʻo aku nei wau ʻo Mīleka lāua ʻo ʻIliahi kēia pō. But, lohe mai nei wau, ʻaʻole lāua. TC 00:47:06.830 - 00:47:14.554 LK: ʻAʻole, i kēlā papahana aku nei. TC 00:47:14.581 - 00:47:17.102 mk:MW Ua pau. TC 00:47:17.296 - 00:47:18.151 LK: Ua pau. TC 00:47:18.150 - 00:47:18.669 mk:MW A koʻu manaʻo āu i walaʻau mai nei, a, kēia hoʻolauleʻa a ʻoukou e loaʻa nei Mei iwakālua. TC 00:47:18.718 - 00:47:29.440 LK: ʻAe. TC 00:47:29.406 - 00:47:29.934 mk:MW ʻEkolu kālā. A, ʻehia hola a i, ke, ʻoukou e loaʻa ai kēia? TC 00:47:30.205 - 00:47:36.071 LK: A e hoʻomaka ana i ka hola ʻewalu o ke kakahiaka a hiki i ka hola ʻelima o ka ʻauinalā. TC 00:47:36.070 - 00:47:41.227 mk:MW ʻŌ, hola ʻelima kā. TC 00:47:41.416 - 00:47:43.183 LK: ʻĒ. TC 00:47:43.183 - 00:47:43.967 mk:MW And, ka mea o ka lā e, e hana ana ka, a, ka hana i laila, he kula, he aʻo ʻana o, TC 00:47:43.183 - 00:47:52.892 LK: A. Ka hapa nui o ka manawa, he kūkākūkā. ʻO ka ʻauinalā, he kūkākūkā. TC 00:47:51.565 - 00:47:58.516 mk:MW ʻŌ. TC 00:47:58.622 - 00:47:59.265 LK: A ʻo ke kakahiaka, he hōʻikeʻike. He mea hōʻikeʻike i nā papa, a, ʻōlelo Hawaiʻi mai nā kula like ʻole. ʻO kekahi papa, no Keaukaha. Kekahi papa ʻōlelo Hawaiʻi no Pāhoa. ʻO kekahi no ke kulanui. ʻO kekahi no ke Kula ʻo Kamehameha. TC 00:47:59.005 - 00:48:20.363 mk:MW ʻAe. A e hiki mai ana nō ʻo^^ ʻo Mīleka lāua ʻo ʻIliahi i laila? TC 00:48:20.636 - 00:48:28.280 LK: E hiki mai ana nō paha. TC 00:48:28.308 - 00:48:29.728 mk:MW Because, TC 00:48:30.056 - 00:48:30.948 LK: ʻAe. TC 00:48:30.390 - 00:48:30.948 mk:MW ʻo lāua nō ka mea i ke kulanui, ʻeā? TC 00:48:31.220 - 00:48:35.761 LK: ʻAʻole. Hoʻokahi wale nō ʻo Mīleka wale nō. TC 00:48:35.814 - 00:48:38.736 mk:MW ʻO Mīleka wale nō. TC 00:48:38.721 - 00:48:39.892 LK: ʻAe. TC 00:48:39.857 - 00:48:40.413 mk:MW ʻO ia kā. Ke manaʻo aku nei^^ He manaʻo nui kaʻu iā ia, ʻo ia koʻu mea i, i kāhea kēia pō. TC 00:48:39.972 - 00:48:48.387 LK: A pehea ʻoe, e hele mai ana nō ʻoe? TC 00:48:48.435 - 00:48:50.172 mk:MW Makamake wau e hele mai e, TC 00:48:50.331 - 00:48:52.959 LK: ʻAe, e kipa mai. TC 00:48:52.241 - 00:48:53.335 mk:MW ʻAe e pe^^ he kēlā lā, he Poʻaono ia. TC 00:48:53.578 - 00:48:57.548 LK: He Poʻaono. TC 00:48:57.531 - 00:48:58.455 mk:MW And, aia i ke Kula ʻo Kamehameha. TC 00:48:58.666 - 00:49:01.473 LK: Ke kula ʻo Kamehameha. TC 00:49:01.433 - 00:49:02.589 mk:MW ʻAe. !! TC 00:49:02.600 - 00:49:04.500 LK: E kelepona mua ʻoe i, iā Mrs. Bernie. TC 00:49:03.380 - 00:49:06.473 mk:MW Bernie? TC 00:49:06.803 - 00:49:07.758 LK: ʻAe. TC 00:49:07.698 - 00:49:08.272 mk:MW A ke, ma ka helu? TC 00:49:08.070 - 00:49:10.644 LK: Ma ka, ka helu, a, eia ka helu. Ka helu ʻe^^ ʻewalu ʻehā ʻelima, ʻeono ʻeono ʻekolu ʻekahi. TC 00:49:09.861 - 00:49:20.616 mk:MW ʻEkahi? TC 00:49:20.610 - 00:49:21.765 LK: ʻAe. TC 00:49:21.613 - 00:49:22.125 mk:MW ʻO ia kā. TC 00:49:22.233 - 00:49:24.391 LK: A waiho aku ʻoe i kou ino^^ inoa ma kona keʻena. TC 00:49:23.824 - 00:49:28.199 mk:MW ʻŌ, hāʻawi aku koʻu in^^ ka^^, TC 00:49:28.532 - 00:49:31.315 LK: ʻAe. TC 00:49:31.260 - 00:49:31.726 mk:MW kou inoa. Ko, koʻu inoa? TC 00:49:31.315 - 00:49:33.315 LK: ʻAe. I ko^^ i kou inoa. TC 00:49:33.306 - 00:49:34.804 mk:MW I, TC 00:49:34.791 - 00:49:35.296 LK: I paʻa iā ia i kou inoa. TC 00:49:35.113 - 00:49:37.410 mk:MW Inā ʻaʻole paʻa, ke aha? TC 00:49:37.430 - 00:49:38.816 LK: Inā ʻaʻole paʻa, ʻaʻole ʻo ia maopopo e hele mai ana ʻoe, a, ʻaʻole, TC 00:49:38.842 - 00:49:43.353 mk:MW ʻŌ. ʻŌ. !! TC 00:49:43.332 - 00:49:44.811 LK: hiki iā lākou ke hoʻomākaukau i nā mea e pono ai iā ʻoe i kēlā lā. TC 00:49:43.800 - 00:49:47.281 mk:MW {A,} ʻae, ʻae, ʻae. TC 00:49:46.376 - 00:49:48.323 LK: ʻAe. TC 00:49:48.231 - 00:49:48.822 mk:MW Lā. ʻO ia kā. ʻŌ, aloha nō. ʻO ia kaʻu mea nui i kēia pō. Manaʻo aku nei wau aia ʻo Mīleka lāua ʻo ʻIliahi. TC 00:49:48.595 - 00:49:58.175 LK: ʻAe. E hele mai. TC 00:49:58.505 - 00:49:59.916 mk:MW !! TC 00:50:00.009 - 00:50:00.698 LK: He lā, TC 00:50:00.251 - 00:50:00.883 mk:MW !! TC 00:50:00.720 - 00:50:01.496 LK: he lā maikaʻi nō kēlā. TC 00:50:00.883 - 00:50:02.310 mk:MW ʻO wai kēia Kaʻahanui^^? ʻO Dorothy? TC 00:50:01.836 - 00:50:04.697 LK: Kahananui. TC 00:50:04.738 - 00:50:05.822 mk:MW Kahananui. TC 00:50:05.946 - 00:50:07.024 LK: Dorothy Kahana^^ TC 00:50:07.020 - 00:50:07.921 mk:MW Dorothy. TC 00:50:07.140 - 00:50:07.977 LK: ʻAe. Dorothy Kahananui. TC 00:50:07.921 - 00:50:09.240 mk:MW ʻŌ. I^^ Manaʻo wau, maopopo nō wau iā ia. TC 00:50:09.440 - 00:50:14.203 LK: ʻAe, a makemake nō ʻoe e kamaʻilio pū me ia? TC 00:50:14.231 - 00:50:16.615 mk:MW A, ʻaʻole. Nui nō paha kāu kelepona ʻē, e nui nā poʻe nīnau ana. TC 00:50:16.687 - 00:50:24.400 LK: ʻAʻole. TC 00:50:24.400 - 00:50:25.392 mk:MW ʻAʻole? TC 00:50:25.523 - 00:50:26.292 LK: ʻAʻole. TC 00:50:26.286 - 00:50:26.837 mk:MW ^^^ TC 00:50:27.096 - 00:50:29.371 LK: ^^^ TC 00:50:27.096 - 00:50:30.379 mk:MW Maikaʻi kēia ʻano. Hiki ke kūkā like nā poʻe e kāhea. TC 00:50:29.900 - 00:50:35.525 LK: ʻAe, ʻae, ʻae. TC 00:50:35.495 - 00:50:36.798 mk:MW Because a, ʻaʻole nui nā poʻe o nā keiki i kēia manawa hiki ke, a, kūkā like i ka ʻōlelo. TC 00:50:37.226 - 00:50:48.872 LK: I ka ʻōlelo a ka makuahine. ʻAe. TC 00:50:46.945 - 00:50:48.930 mk:MW makuahine. TC 00:50:48.872 - 00:50:49.619 LK: Pololei. TC 00:50:49.615 - 00:50:50.228 mk:MW Because, koʻu makua, makuahine mai Niʻihau mai. TC 00:50:49.619 - 00:50:53.595 LK: ʻŌ. TC 00:50:53.621 - 00:50:54.771 mk:MW Nā Niʻihau. ʻO wau nō kekahi. TC 00:50:54.715 - 00:50:57.408 LK: ʻO, ʻo ʻoe. No Niʻihau nō ʻoe? TC 00:50:57.401 - 00:50:59.687 mk:MW ʻAʻole. Koʻu makuahine. TC 00:50:59.879 - 00:51:01.653 LK: ʻĒ, ʻē. TC 00:51:01.650 - 00:51:02.231 mk:MW Nā ʻohana a pau mai Niʻihau mai. Hiki nō wau ke walaʻau me lākou. TC 00:51:02.288 - 00:51:06.820 LK: ʻAe, ʻae. TC 00:51:06.818 - 00:51:07.695 mk:MW But a, ua noho wau i, i Hololu^^ Honolulu nei. So, ʻaʻole loaʻa kēlā T iaʻu. TC 00:51:07.724 - 00:51:15.291 mk:MW ^^^ TC 00:51:15.291 - 00:51:18.995 LK: ^^^ TC 00:51:15.306 - 00:51:17.130 LK: ʻAe. TC 00:51:17.130 - 00:51:17.713 mk:MW A, maikaʻi, TC 00:51:18.995 - 00:51:20.274 LK: ʻAe. TC 00:51:20.540 - 00:51:21.099 mk:MW ka walaʻau ʻana me ʻoe. A loaʻa kēia !! TC 00:51:21.090 - 00:51:24.680 LK: ʻAe, mahalo i kou kelepona ʻana mai nei. TC 00:51:23.760 - 00:51:26.324 mk:MW ʻO ia. TC 00:51:25.841 - 00:51:26.568 LK: ʻAe. TC 00:51:26.560 - 00:51:27.173 mk:MW A ʻo ia. TC 00:51:27.121 - 00:51:28.362 LK: Aloha. TC 00:51:28.451 - 00:51:29.475 mk:MW OK. Aloha. TC 00:51:28.746 - 00:51:30.870 LK: Aloha ahiahi. TC 00:51:34.162 - 00:51:35.291 mk:HB Aloha. TC 00:51:35.578 - 00:51:36.835 LK: Aloha nō. Pehea ʻoe? TC 00:51:37.629 - 00:51:39.234 mk:HB ʻŌ, ʻano maikaʻi. A ʻo ʻoe? TC 00:51:39.280 - 00:51:41.707 LK: Maikaʻi nō. E aha ana ʻoe? TC 00:51:41.765 - 00:51:44.461 mk:HB {Amū,} well, a makemake au e nīnau iā ʻoe me Kahananui wahine kekahi nīnau. Hiki? TC 00:51:44.640 - 00:51:52.835 LK: Hiki. TC 00:51:52.796 - 00:51:53.464 mk:HB He aha ko ʻolua manaʻo no ka hoʻomau ʻana i ka ʻōlelo makuahine? Hiki iā kākou e hoʻomau ana pono i ka ʻōlelo Hawaiʻi inā ʻaʻole ma^^ a, inā ʻaʻole lawa nā puke ʻōlelo maikaʻi a pēlā aku. TC 00:51:53.455 - 00:52:08.577 LK: ʻAe. Ua hiki nō. E hana nō kākou me ka mea loaʻa. Akā e hoʻonui ana nā puke haʻawina. Aia nō iā kākou. TC 00:52:08.625 - 00:52:18.781 mk:HB A pehea kā kākou hana? TC 00:52:18.786 - 00:52:21.920 LK: Pehea kā kākou hana? E hoʻonui aku i ka puke haʻawina. E hoʻonui aku i ka ʻōlelo makuahine. TC 00:52:23.150 - 00:52:28.691 mk:HB A na wai e hana ai? TC 00:52:28.733 - 00:52:30.424 LK: Na kākou nō kēia hana koʻikoʻi. TC 00:52:30.351 - 00:52:33.261 mk:HB Na kākou. ʻO wau? ʻO, ʻo ʻoe? TC 00:52:33.668 - 00:52:36.056 LK: ʻO ʻoe nō paha. TC 00:52:36.226 - 00:52:37.664 mk:HB ʻŌ. TC 00:52:38.240 - 00:52:38.984 LK: ʻAe. ^^^ Mai waiho kēia hana na kekahi mea ʻē aʻe e hana ai. Na kākou nō e hana aku. TC 00:52:38.951 - 00:52:45.916 mk:HB A. TC 00:52:47.460 - 00:52:47.973 LK: ʻAʻole anei? TC 00:52:47.800 - 00:52:48.708 LK: Ua hiki nō paha kākou ke hana. TC 00:52:49.160 - 00:52:50.959 mk:HB ʻAe. TC 00:52:49.231 - 00:52:49.820 mk:HB Akā, {amū,} pehea nā, nā poʻe kahiko, {amū,} nā, nā poʻe makua kāne, a, makuahine? TC 00:52:51.260 - 00:52:57.940 LK: Nā kūpuna? TC 00:52:57.925 - 00:52:58.569 mk:HB ʻAe. TC 00:52:58.650 - 00:52:59.255 LK: ʻAe. Ua hiki nō lākou ke kākoʻo mai iā mākou. TC 00:52:59.410 - 00:53:02.456 mk:HB Ke hana nei lākou i kēia manawa? TC 00:53:02.844 - 00:53:05.223 LK: A ua hiki, ʻē? Pehea? TC 00:53:02.940 - 00:53:05.971 mk:HB Ke hana nei lākou i kēia manawa? TC 00:53:06.200 - 00:53:08.572 LK: Ke hana nei nō lākou i kā lākou mea e hiki ke hana ai. TC 00:53:08.516 - 00:53:11.698 mk:HB ʻO ia kā? TC 00:53:13.051 - 00:53:14.099 LK: ʻAe. Pehea? ʻAʻole paha? Iā ʻoe, a, pehea kou manaʻo? TC 00:53:14.096 - 00:53:18.700 mk:HB ʻAʻole maopopo. ^^^ TC 00:53:18.770 - 00:53:21.969 LK: ^^^ No^^ n^^ no ka mea, ʻo ka poʻe kūpuna, ʻaʻole paha, a, hele i ka nui o lākou i ke kula. ʻAʻohe mākaukau loa paha i ke ʻano o ke kākau ʻana i nā puke haʻawina. TC 00:53:20.906 - 00:53:38.055 mk:HB Akā, i kou manawa, TC 00:53:38.078 - 00:53:39.358 LK: E, ua paʻa nō lā^^ ua paʻa nō lākou iā lākou i ka ʻōlelo Hawaiʻi. Akā, TC 00:53:39.321 - 00:53:45.761 mk:HB Akā, i kou manaʻo, ua maikaʻi kēlā. TC 00:53:44.652 - 00:53:49.071 LK: Ke aha? TC 00:53:48.977 - 00:53:50.047 mk:HB Ke Kulanui Hawaiʻi. TC 00:53:50.225 - 00:53:52.160 LK: ʻAe. TC 00:53:53.183 - 00:53:53.681 mk:HB ʻAe? TC 00:53:53.841 - 00:53:54.556 LK: ʻAe. TC 00:53:54.555 - 00:53:55.012 mk:HB ʻŌ. TC 00:53:55.148 - 00:53:55.760 LK: ^^^ TC 00:53:55.670 - 00:53:57.260 mk:HB OK. TC 00:53:56.006 - 00:53:56.923 LK: ʻAe. TC 00:53:57.293 - 00:53:57.743 mk:HB Hiki. Mahalo. TC 00:53:57.976 - 00:53:59.471 LK: Mahalo nui i kou kelepona ʻana mai nei. TC 00:53:59.498 - 00:54:01.863 mk:HB A hui hou. TC 00:54:01.376 - 00:54:02.238 LK: A hui hou aku nō. ʻAe. ʻO ia nō. Kekahi nīnau nui. Ke, ke nīnau, a mea, e nīnau mau ana ka poʻe ʻōpiopio, a, āhea ana kākou e hoʻomaka ai i kēia hana nui ʻo ka hoʻomākaukau ʻana i nā puke haʻawina o ke aʻo ʻana i n^^ i ka ʻōlelo Hawaiʻi? A, ua hana nō^^ Ke hana nei nō kākou i ka mea hiki. ʻAʻole hiki ke hana i nā mea a pau i kēia manawa nō. He hana ahonui kēia. ʻAe. E kala mai iaʻu. TC 00:54:02.265 - 00:54:48.850 mk:KG ʻAʻohe poʻe. TC 00:54:48.683 - 00:54:50.273 mk:KG Auē. TC 00:54:50.273 - 00:54:51.516 LK: Aloha ahiahi. TC 00:54:51.470 - 00:54:52.702 mk:KG Auē nō hoʻi. ^^^ ʻO Kauanoe kēia? TC 00:54:53.116 - 00:54:57.248 LK: ʻAe. TC 00:54:57.161 - 00:54:57.607 mk:KG ʻŌ. Aloha. TC 00:54:57.868 - 00:54:59.414 LK: Aloha. TC 00:54:59.468 - 00:54:59.985 mk:KG ʻO Kaʻiʻini kēia. TC 00:54:59.936 - 00:55:01.241 LK: ʻAe, aloha mai nō. Pehea ʻoe? TC 00:55:01.124 - 00:55:03.031 mk:KG ʻŌ, maikaʻi. Akā, ʻaʻole makemake au e, e ʻōlelo me ʻoe. ^^^ TC 00:55:03.056 - 00:55:08.794 LK: ʻŌ. ʻAʻohe ou manaʻo i kēia ahiahi. TC 00:55:07.995 - 00:55:11.238 mk:KG ʻŌ. ʻAʻole. No ka mea, hemahema kaʻu kamaʻilio ʻana. TC 00:55:11.201 - 00:55:15.505 LK: He mea ʻole. TC 00:55:15.150 - 00:55:16.283 mk:KG ʻŌ. Auē. TC 00:55:16.351 - 00:55:18.726 LK: A. TC 00:55:18.720 - 00:55:19.235 mk:KG ʻŌ, ua kolohe ʻoe. TC 00:55:19.260 - 00:55:22.078 LK: ^^^ TC 00:55:21.245 - 00:55:22.720 mk:KG ʻO Hīnano. TC 00:55:22.103 - 00:55:23.770 LK: ʻAe. TC 00:55:24.651 - 00:55:25.270 mk:KG ʻO. A, pehea ʻoe? TC 00:55:25.213 - 00:55:27.343 LK: Maikaʻi. A pehea ʻoukou? TC 00:55:27.328 - 00:55:29.167 mk:KG ʻŌ, maikaʻi mākou. A pehea ʻo, ʻo ka wahine Kahananui? TC 00:55:29.237 - 00:55:34.348 LK: Maikaʻi nō ʻo ia. TC 00:55:34.286 - 00:55:35.520 mk:KG ʻŌ. Mahalo. E, e mahalo ʻoe no, no kumu maikaʻi ʻoe. TC 00:55:35.650 - 00:55:43.610 LK: ^^^ ʻAe, ^^^ mahalo, kou lo^^ TC 00:55:43.620 - 00:55:49.155 mk:KG ʻŌ. I kēia manawa, makemake au e, e hele, ^^^ TC 00:55:49.155 - 00:55:53.850 LK: He aha? TC 00:55:53.850 - 00:55:54.296 mk:KG E kala mai. TC 00:55:53.850 - 00:55:54.588 LK: ʻAe, ʻae, hiki. Mahalo i kou kelepona ʻana mai. TC 00:55:54.571 - 00:55:57.209 mk:KG A hui hou. TC 00:55:57.244 - 00:55:58.365 LK: A hui hou aku. Aloha ahiahi. TC 00:55:58.370 - 00:56:02.077 mk:m1 Aloha, aloha ahiahi ʻolua. TC 00:56:02.241 - 00:56:04.607 LK: ʻAe, mahalo. TC 00:56:04.605 - 00:56:05.404 mk:m1 A makemake wau e nonoi iā ʻoe inā ua, ua lako nō hoʻi ʻoukou i ka, i ka nane, nane Hawaiʻi? TC 00:56:05.468 - 00:56:14.145 LK: I ka nane? TC 00:56:14.786 - 00:56:15.581 mk:m1 ʻO ia hoʻi, no ka mea !! TC 00:56:15.676 - 00:56:17.496 LK: He nane paha, he nane paha kou? ^^^ TC 00:56:17.415 - 00:56:20.566 mk:m1 He nane nō kaʻu, akā nō naʻe, ʻaʻole wau i lohe iā ʻoukou i ka nonoi ʻana nō hoʻi iā haʻi i nā !! TC 00:56:20.443 - 00:56:25.667 LK: A he, he nui nā nane a ka poʻe Hawaiʻi. TC 00:56:25.015 - 00:56:27.732 mk:m1 ʻEā? TC 00:56:27.706 - 00:56:28.050 LK: He nui ka, ka nane a ka poʻe Hawaiʻi. Akamai lākou i ka nane. TC 00:56:28.090 - 00:56:32.656 mk:m1 A no ka mea, kēia koʻu wā ʻehā paha kēia nei wau e hoʻolohe mai nei iā ʻou^^ iā ʻoukou. TC 00:56:33.170 - 00:56:40.302 LK: ʻAe. TC 00:56:40.261 - 00:56:40.716 mk:m1 A, TC 00:56:41.508 - 00:56:42.286 LK: ʻAe. TC 00:56:42.745 - 00:56:43.423 mk:m1 Me aʻu, mai koʻu wā liʻiliʻi mai ka ʻāina nui nō hoʻi wau o Hawaiʻi. TC 00:56:43.508 - 00:56:47.529 LK: ʻO hea o Hawaiʻi? ʻO Puna? TC 00:56:47.649 - 00:56:50.011 mk:m1 A ʻo ia. TC 00:56:50.131 - 00:56:50.757 LK: ʻO Puna, ʻāina kaulana kēlā i ka nane. TC 00:56:50.860 - 00:56:53.557 mk:m1 ʻO ia hoʻi. TC 00:56:53.960 - 00:56:54.516 LK: ^^^ TC 00:56:54.552 - 00:56:57.009 mk:m1 I nā, ^^^ TC 00:56:55.565 - 00:56:57.112 LK: ʻĀina kaulana i ka nane ʻo Puna. TC 00:56:57.035 - 00:56:58.985 mk:m1 ʻĒ. Kelep^^ au a hoʻolohe au, hoʻolohe ʻoe iā. ʻou^^ iā ʻoukou i ka walaʻau ʻana, hoʻopuka ana ka poʻe iā ʻoe i kēlā hana ʻana i ka mea lau hala nō hoʻi. TC 00:56:59.070 - 00:57:07.273 LK: ʻAe. TC 00:57:07.271 - 00:57:07.747 mk:m1 A hoʻolohe ana wau kekahi, kekahi poʻe nonoi mai ana iā ʻoe. ʻOiaʻiʻo nō akā kekahi poʻe ʻaʻole paha i maopopo pono ka mea ʻana, ka hana ʻana nō hoʻi o ka lau hala. TC 00:57:08.306 - 00:57:20.254 LK: ʻAe, ʻae. TC 00:57:20.218 - 00:57:21.038 mk:m1 ʻO ia hoʻi me ka, me ka, mea o ka pāpale a, ka loulu. TC 00:57:21.001 - 00:57:26.214 LK: ʻAe. ʻO ka loulu. TC 00:57:26.143 - 00:57:27.244 mk:m1 A ʻo ia nō hoʻi, no ka mea, TC 00:57:27.380 - 00:57:29.148 LK: Pāpale keʻokeʻo kēlā. TC 00:57:29.041 - 00:57:30.416 mk:m1 ʻO ia hoʻi. TC 00:57:30.535 - 00:57:31.294 LK: Lau keʻo^^ TC 00:57:31.196 - 00:57:32.268 mk:m1 ʻO koʻu wā liʻiliʻi, o, paʻa^^ paʻanaʻau hoʻi au. ʻO ia ke kumu hoʻolohe wau. TC 00:57:31.358 - 00:57:35.540 LK: ʻĒ. A pehea ʻoukou i hoʻomākaukau i^^ a, hoʻomākaukau ai ka, TC 00:57:35.438 - 00:57:39.641 mk:m1 He mea nui ka hana. Nui ka hana !! TC 00:57:38.580 - 00:57:41.135 LK: He ʻae, he hana nui. Hoʻomaʻū paha ʻoukou i ka lau, i loko o ka, i loko o ke kai? TC 00:57:40.371 - 00:57:46.726 mk:m1 ʻAʻole. ʻOkoʻa mākou. TC 00:57:46.901 - 00:57:48.508 LK: ʻOkoʻa. ʻAʻole ʻoukou hoʻomaʻū i ka lau. Lau ʻōpiopio kēia? TC 00:57:48.561 - 00:57:53.502 mk:m1 Kuke aku ʻoe, pau a hoʻokaulaʻi ʻoe. TC 00:57:53.636 - 00:57:55.789 LK: ʻŌ, kupa. TC 00:57:55.428 - 00:57:56.369 mk:m1 A ʻo ia. TC 00:57:56.605 - 00:57:57.391 LK: ʻĒ. TC 00:57:57.240 - 00:57:57.837 mk:m1 Pau, a kaulaʻi aku nō hoʻi i kēia mea i ka lā. Na ka lā nō hoʻi i mea mai. Hoʻokeʻokeʻo mai a keʻokeʻo hoʻi kēlā mea. TC 00:57:57.850 - 00:58:05.407 LK: ʻAʻole hoʻokomo i loko o ka ʻeke huluhulu e kaulaʻi ai. TC 00:58:05.254 - 00:58:08.355 mk:m1 ʻAʻole. TC 00:58:08.561 - 00:58:09.289 LK: ʻAʻole. TC 00:58:09.288 - 00:58:10.016 mk:m1 ʻAʻole. TC 00:58:09.863 - 00:58:10.582 LK: ʻAe. ʻAʻohe like mea melemele ka lau? TC 00:58:10.445 - 00:58:13.243 mk:m1 Akā, you know, melemele nō ke mea ʻoe i waho loa, i ka lōʻihi ʻana o wa^^ o waho. TC 00:58:13.500 - 00:58:20.197 LK: ʻĒ, ʻē. TC 00:58:20.071 - 00:58:20.798 mk:m1 A ʻo ia ke kumu i noʻonoʻo aku nei wau i kēia pō, hoʻolohe mai ana iā ʻoukou kēia pō. A makemake wau^^ ʻAʻole wau i lohe i ka nane. ʻO ia ke kumu, makemake wau nonoi iā ʻoukou e hoʻopaʻanaʻau ʻoukou i ka nane. TC 00:58:21.475 - 00:58:33.949 LK: ʻĒ, ʻē. He na^^ he nane kaʻu iā ʻoe. TC 00:58:31.590 - 00:58:35.742 mk:m1 A ʻo ia. TC 00:58:36.150 - 00:58:37.101 LK: ʻAe. Eia. ^^^ ʻEkolu pā ka loaʻa ʻana i ka wai. TC 00:58:37.038 - 00:58:41.140 mk:m1 He aha ka hāʻina !! TC 00:58:40.937 - 00:58:45.553 LK: He n^^ ʻeā? TC 00:58:44.466 - 00:58:45.508 mk:m1 Pane hou mai ana ʻoe. TC 00:58:46.119 - 00:58:47.591 LK: ʻAe. ʻEkolu pā ka loaʻa ʻana i ka wai. TC 00:58:48.481 - 00:58:51.794 mk:m1 ʻEkolu pā. TC 00:58:54.470 - 00:58:55.622 LK: Kuailo? TC 00:58:55.761 - 00:58:56.501 mk:m1 ʻAʻole, ʻaʻole loaʻa iaʻu. TC 00:58:57.151 - 00:58:58.918 LK: ʻAe. ^^^ ʻO ka niu. He pūnāwai kēia kau i ka lewa. ʻEkolu pā ka loaʻa ʻana i ka wai. TC 00:58:58.931 - 00:59:07.508 mk:m1 ʻAe. ʻOkoʻa nō kekahi poʻe i ka mea ʻana. !! TC 00:59:07.551 - 00:59:10.611 LK: ʻEā? TC 00:59:10.138 - 00:59:10.643 mk:m1 kēnā, kēnā nane. TC 00:59:10.611 - 00:59:12.491 LK: ʻO ka ʻili o ka, o ka niu, ʻo ka pulu a ʻo ka iwi o ka niu. A loaʻa i ka wai. TC 00:59:12.430 - 00:59:16.763 mk:m1 ʻO ia nō, ʻo ia nō. TC 00:59:16.716 - 00:59:17.939 LK: ʻAe. ʻEkolu pā. ^^^ TC 00:59:17.741 - 00:59:20.023 mk:m1 A ʻo ia. TC 00:59:20.053 - 00:59:20.993 LK: A he aha kāu nane? TC 00:59:20.887 - 00:59:21.926 mk:m1 ^^^ TC 00:59:22.991 - 00:59:25.203 LK: ^^^ TC 00:59:22.991 - 00:59:25.295 mk:m1 He nane nō kaʻu. Akā nō naʻe i ka poʻe Hawaiʻi, ua, ua maʻa lākou. A, ka noʻonoʻo ʻana paha ua mea, akā nō naʻe ka hāʻina, mea maikaʻi hoʻi ia. TC 00:59:25.203 - 00:59:38.263 LK: ʻAe. A he aha kāu nane? TC 00:59:38.226 - 00:59:39.814 mk:m1 ʻO wai, ʻo wau? TC 00:59:41.746 - 00:59:43.414 LK: ʻEā? Pehea? TC 00:59:43.346 - 00:59:46.156 mk:m1 Kuʻu wahi kanaka, ʻaʻole {mū,} a ua poina wau. TC 00:59:47.761 - 00:59:51.703 LK: Poina? TC 00:59:51.641 - 00:59:52.550 mk:m1 {Mū.} TC 00:59:52.520 - 00:59:53.267 LK: ^^^ TC 00:59:53.035 - 00:59:54.165 mk:m1 No ka mea, i loko wau o ka hui koa ma mua o ka hele ʻana mai i waho nei. ʻUmi makahiki me ka hapa. TC 00:59:53.933 - 00:59:58.812 LK: ʻĒ, ʻē. TC 00:59:58.806 - 00:59:59.696 mk:m1 I ka hemo ʻana mai mai ka hui koa, lōlō. ʻAʻohe poʻe walaʻau Hawaiʻi iā ʻoe i loko ola. A pau ka mea, make ana. TC 00:59:59.543 - 01:00:09.130 LK: ʻAe. Mahalo nui kou kele^^ ʻana, kelepona ʻana mai nei. TC 01:00:09.174 - 01:00:12.730 mk:m1 Mahalo iā ʻoe i ka hoʻowehewehe ʻana mai nei iaʻu. TC 01:00:12.175 - 01:00:14.377 LK: He aha? ʻAe. TC 01:00:14.416 - 01:00:15.993 mk:m1 Mahalo nui loa iā ʻoe i kou hoʻowehewehe ʻana mai nei iaʻu. A hui hou nō kākou. E hoʻolohe aku wau nō hoʻi iā ʻoukou. TC 01:00:15.376 - 01:00:21.646 LK: ʻAe. I kēia Kepakemapa, no ka mea, e hoʻomaha ana kākou, mea, mākou i kēia kauwela. TC 01:00:21.490 - 01:00:26.763 mk:m1 I ka wā hea? TC 01:00:27.267 - 01:00:28.175 LK: E hoʻomaha ana nā^^ Hoʻomaha ana ke kula no kēia kauwela. TC 01:00:27.943 - 01:00:33.590 mk:m1 ʻO kēia? TC 01:00:34.453 - 01:00:35.361 LK: ʻĒ. No laila, ʻaʻole^^ ʻO kēia ka hope loa o ka, kā mākou papahana. TC 01:00:35.381 - 01:00:39.887 mk:m1 ʻO kēia manawa e pau ʻoukou? TC 01:00:40.068 - 01:00:41.856 LK: A, ʻae. TC 01:00:41.810 - 01:00:42.659 mk:m1 Hoʻomaha ana. TC 01:00:42.699 - 01:00:43.678 LK: E hoʻomaha ana. A hoʻomaka hou ana paha i loko o Kepakemapa. TC 01:00:43.501 - 01:00:46.743 mk:m1 ʻŌ, ʻo ia kā. TC 01:00:46.818 - 01:00:48.072 LK: ʻAe. TC 01:00:48.020 - 01:00:48.577 mk:m1 Mahalo nui loa iā ʻoe. TC 01:00:48.672 - 01:00:50.126 LK: Mahalo nui iā ʻoe i kou lohe ʻana mai. TC 01:00:50.075 - 01:00:52.116 mk:m1 Aloha nō. TC 01:00:52.296 - 01:00:52.964 LK: ʻAe, aloha. TC 01:00:52.954 - 01:00:53.842 DK: Pau koke ka manawa. TC 01:00:55.983 - 01:00:57.236 LK: ʻAe. TC 01:00:57.185 - 01:00:57.680 DK: Nui ka poʻe ma ke kelepona. !! TC 01:00:57.695 - 01:00:58.936 LK: No laila, ua hiki mai kākou i ka hopena o kā mākou papahana. Ma mua nō naʻe o ka hoʻopau ʻana o kēia papahana, makemake au e hoʻomanaʻo hou iā ʻoukou e nā mea e makemake ana e hele mai i kēia ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi, ka mua kēia o ka ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi e mālama ʻia nei ma ke kula, ma, ma ke Kula ʻo Kamehameha. Inā makemake ʻoukou e hele mai i kēia ʻaha ʻōlelo Hawaiʻi, e kelepona mua iā Mrs. Bernie ma ke Kula ʻo Kamehameha. A eia ka helu, helu ʻei^^ ʻewalu ʻehā ʻelima, ʻeono ʻeono ʻekolu ʻekahi. A ʻo nā haumāna i kōkua lokomaikaʻi mai i kēia ahiahi ma kēia papahana, ʻo Tai Crouch ka mea i ʻōlelo ai ma ʻōlelo haole, me Pakele Freitas lāua ʻo Kiana Nāone ma ke kamaʻilio ʻana no Oʻahu, me Kuʻulei Kaikainahaole no ka haʻiʻōlelo ʻana ʻo ka manu kōlea. A ʻo Kaniela Akaka, ʻo Pila Wilson me Eldon Akamine nā mea i, i hīmeni ai a i hoʻokani ai i ka pila. A mahalo nui iā ʻoe, e Kahananui wahine i kou kipa ʻana mai i kēia ahiahi. A me nā makamaka lehulehu i kōkua lokomaikaʻi mai i kēia papahana ʻo Ka Leo Hawaiʻi. A mahalo nui iā ʻoukou e nā mea e hoʻolohe ana. A aloha nui iā ʻoukou a pau loa. A hui hou aku kākou. TC 01:00:58.586 - 01:02:37.200 Recorded Songs Hawaiʻi Aloha TC 01:02:39.341 - 01:03:11.800 KS: ## ʻAnoʻai ke aloha e nā pua o ka ʻāina. Ua pā iho nei ko ʻoukou mau pepeiao i Ka Leo Hawaiʻi o ke ahiahi a me nā mele aloha o ka ʻāina, me he kahawai lā, e ʻōlino mau, e nanahe mau, a e nani mau. Aloha a nui loa iā ʻoukou a pau, a hui hou aku kākou. TC 01:02:44.491 - 01:03:08.393 Recorded Songs > E Hawaiʻi e kuʻu one hānau ē, hānau ē Kuʻu home kulaiwi nei ʻOli nō au i nā pono lani ou, lani ou E Hawaiʻi aloha ē E hauʻoli e nā ʻōpio Hawaiʻi nei ʻOli ē, ʻoli ē, ʻoli ē, ʻoliʻoli ē Mai nā aheahe makani e pā mai nei, pā mai nei TC 01:03:11.990 - 01:04:12.400 Recorded Songs Mau ke aloha no Hawaiʻi TC 01:04:12.400 - 01:04:23.100 Topics # End of Hawaiian tape HV24 reel 6. TC 01:04:25.050 - 01:04:29.750