urn:nl-mpi-tools-elan-eaf:7f30a395-53ff-4c5a-b97b-a35fb04da182
18
Ata caga mutu wa'a, reta wa'e te ata wai ngarane Nona Ambo Talo. Nona notho lau Mbeu Mbeu, notho lau Mbeu Mbeu wa'ete (berarti) lae o ala thembane. Mbeu Mbeu wa'e te thembane..
Ata nu'ane bhake (adat)ne ere ke'e ta, nato (bahasa adat), ata notho lae thembane leka ciboco notho lau Mbeu Mbeu, lae watu lae dhembane, ata ka'a pelane. Tapi ata wa'a ata.. tau ata pisane ceku pela. Ata pisane cibo ere ke'e, "Reta wa'a Nona Ambo Talo wa'ete ia caga he'ene lau Mbeu Mbeu wa'ete, wa'a ngarane Nona. A'e mai ata pisa we'te reta waine wa'ete weki Keso, Pisa Keso.
Ata pisa wa'a reta ceku bathi. Wai ia sawe ceku bathi co, "Ha'e te wai bira dhene a miu peli kami api?" Leka peli api wa'e te ka'a dhene, eh watu, api wa'e te mutu wa'ena. Peli api beko, lila ka pa'u dhue dhue sawe. Ca'i ata wa'a laju. Ca'i sawe.
Orang jaga gunung api itu, di atas itu perempuan namanya Nona Ambo Talo. Nona tinggal di Mbeu Mbeu, tinggal di Mbeu Mbeu itu berarti di o tempat yang tebing. Mbeu Mbeu itu tebing.
Orang besar pakai adat begini, omong bahasa adat, orang tinggal di tebing lalu bilang tinggal di Mbeu Mbeu, di batu di tebing, orang tidak melihat. Tapi orang itu orang.. harus orang sakti baru bisa lihat. Orang sakti bilang begini, "Di atas itu Nona Ambo Talo itu dia jaga tempat di Mbeu Mbeu itu, itu namanya Nona. Dari sini orang sakti itu di atas istrinya itu hanya Keso, Dukun Keso.
Orang sakti itu ke atas baru tanya. Mengawini dia habis baru tanya begini, "Di sini kapan mau a kalian kasih kami api?" Tapi beri api itu tidak mau, eh batu, api ini gunung api tersebut. Kasih api meletus, menyala terbakar memang hutan-hutan habis. Sampai orang itu lari. Sampai habis.
'a'e te' ?
'Mbeu Mbeu' tempat yang bertebing.
kp. pakai
'ata pisa' dukun, orang sakti
kurang jelas; 'hene', 'he'ene'
'Keso' Nama lekaki Palu'e.
Maksudnya apa dengan 'wai'?
'aphi ka' api "makan".
Legend. Title: Nona caga mutu (Nona watches over the volcano). Lakimosa Bangu, kampong dan domain Woto tells a legend about a woman, Nona Ambo Talo, who watched over the mountain. It is only one minute long and a bit confusing because of that. Nona and/or another pisa (BI. dukun, paranormal healer) asked when the mountain wll give them fire, and then it erupted. Finito. Recorded with an AT2020 mic in the home of Lakimosa Bangu, kampong Woto, early afternoon 5 Feb 2015, on my first visit to Woto. I came with Petrus Tanga whom I had talked to and recorded a few days earlier. We were about a dozen people chatting outside for a couple of hours, getting to know each other, and waiting for lakimosa Bangu to recover from a night of ritual wake where the palm gin flowed. Also present inside the living room were Sawer Raga and Petrus Tanga. Portrait in SD1-003.